Milletlerarası Şeffaflık Derneği’nin “Türkiye’de Yolsuzluk: niye? Nasıl? Nerede?” isimli araştırmasına bakılırsa Türkiye’de toplum genelinde yolsuzluğun arttığı fikri hakimken, yolsuzluk tezleri sandık üzerinde belirleyici olacak. Araştırmaya nazaran, hükümetin yolsuzlukla uğraşta başarılı olduğunu düşünenlerin oranı ise yüzde 27’de kalıyor.
Derneğin 14-17 Ocak tarihlerinde KONDA Araştırma şirketi aracılığıyla gerçekleştirdiği kamuoyu araştırmasına 2 bin 780 kişi katıldı.
Araştırma, Türkiye’de yolsuzluğun hangi kurumlarda ve kamunun hangi alanlarında yaygın olduğu, hükümetin bu bahisteki performansı ve seçmen tercihlerine ait temel bulguları içiyor.
‘Güven buhranının göstergesi’
Çalışmanın bulgularına bakılırsa Türkiye’de dört bireyden üçü son iki yılda yolsuzluğun arttığı görüşünde. DW Türkçe’ye konuşan Memleketler arası Şeffaflık Örgütü Türkiye Temsilcisi Oya Özarslan, bu bulgunun toplumun, ülkenin kurumlarına karşı önemli bir inanç buhranı içerisinde olduğunu gösterdiğini vurguluyor.
Araştırmaya nazaran, yolsuzlukla uğraş edileceği ve bu gidişatın bilakis döneceği konusunda da bir ümitsizlik kelam konusu. Buna nazaran Türkiye’de üç bireyden ikisi gelecek iki yıl ortasında yolsuzluğun artacağını düşünüyor.
AKP ve MHP seçmenine bakılırsa de yolsuzluk arttı
Çalışmanın bulguları, iktidar ve muhalefet partilerinin seçmenleri içinde ise gözle görülür bir farka işaret ediyor. Öbür yandan iktidar partisine oy verenler açısından da yolsuzluğun arttığı fikrinin çok besbelli olması dikkat çekiyor. Buna bakılırsa AKP seçmeninin yüzde 44’ü, MHP seçmeninin yüzde 63’ü son iki yılda yolsuzluğun arttığını düşünürken bu oran, CHP seçmenleri içinde yüzde 97, İYİ Parti seçmenleri içinde yüzde 91, HDP seçmenleri içinde ise yüzde 92’ye çıkıyor.
Toplumun yüzde 60’ı ise hükümeti yolsuzlukla çaba konusunda başarısız buluyor. Fakat parti tercihlerine bakılırsa AKP seçmeninin eğilimi başkalarından pek farklı. DÜZGÜN Parti seçmeninin yüzde 91’i, CHP seçmeninin yüzde 86’sı, HDP seçmeninin yüzde 85’ine nazaran hükümet yolsuzlukla uğraşta başarısız. Bu oran MHP seçmeninde yüzde 46, AKP seçmeninde ise yüzde 19’a düşüyor.
Memleketler arası Şeffaflık Örgütü Türkiye Temsilcisi Oya Özarslan
Memleketler arası Şeffaflık Örgütü Türkiye Temsilcisi Oya Özarslan, “AKP ve MHP seçmeninin, genel olarak ülke ortasında yolsuzluğun arttığını söz ederken, soru hükümetle ilgili bir bahse gelince burada görüş değiştirip sorumluyu hükümetten diğer yerlerde arama yöneliminde olduğunu görüyoruz” diyor. Lakin Özarslan’a nazaran oran kutuplaşmadan dolayı düşse de AKP seçmeninin beşte biri, MHP seçmeninin de yüzde 45 civarının hükümetin başarısız olduğunu düşünmesi değerli bir bulgu.
Siyasi partilerde yolsuzluk öne çıktı
Çalışmanın bulgularına nazaran toplumun yüzde 82 üzere büyük bir çoğunluğu siyasi partilerde yolsuzluk olduğunu düşünürken, yüzde 77 belediye ve mahallî idarelerde, yüzde 75 kamu kurumlarında, yüzde 74 medyada, yüzde 73 ise özel bölümde ‘yolsuzluk var’ diyor.
Araştırmaya katılanlar en çok yolsuzluk yapılan kamu kurumlarının yüzde 57 ile gümrük-dış ticaret olduğu görüşünde. Bunu yüzde 53 ile vergi dairesi, ruhsat ve imar, yüzde 47 ile tapu dairesi, yüzde 44 ile yargı, yüzde 43 ile hazine ve para siyaseti, yüzde 40 ile eğitim izliyor. Toplumun nazarance daha fazlaca güvendiği alanlar ise dini kurumlar, diyanet, sıhhat, emniyet ve iç güvenlik. Toplumun üçte biri bu kurumlar ve alanlarda yolsuzluk yapıldığını düşünüyor. Toplumun yüzde 17’si ise orduyu, kamuda en hayli yolsuzluk yapılan alanlardan biri olarak gösteriyor.
En epeyce yolsuzluk yapılan süreç: İhaleler
Oya Özarslan, en epeyce yolsuzluk yapılan süreçler sorulduğunda cevabın ihaleler olduğunu söylüyor. Buna nazaran toplumun yüzde 85’i ihaleleri en hayli yolsuzluk yapılan süreç olarak görüyor. İhaleleri ise yüzde 83 ile gümrük süreçleri ve yüzde 82 ile imar ve ruhsat süreçleri takip ediyor.
Araştırmaya katılanlar Türkiye’de yolsuzluğun niçinlerini yüzde 80 ile cezasızlık, ihale sistemleri, yüzde 77 ile kurumların şeffaf olmaması, yüzde 76 ile siyaset sermaye münasebeti, dokunulmazlıklar, yüzde 71 basının özgür olmaması ve yüzde 43 ile kamuda maaşların yetersiz olması biçiminde sıralıyor.
AKP seçmeninin yüzde 62’si, MHP seçmeninin yüzde 68’si ihale sistemlerinin yolsuzluk üzerinde tesirli yahut epey tesirli olduğunu düşündüğünü belirtirken bu oran, İYİ Parti seçmeni için yüzde 88, CHP seçmeni için yüzde 91, HDP seçmeni için yüzde 94’e çıkıyor.
Milletlerarası Şeffaflık Örgütü Türkiye Temsilcisi Özarslan’a göre büyük yolsuzluk skandallarının soruşturulmaması, bilakis bu skandalları gündeme getiren kamu nazaranvlilerinin ya da gazetecilerin cezalandırılması, hukuk devleti prensibinin değerli ölçüde zedelenmesine ve cezasızlık külçeşidinin yaygınlaşmasına niye oluyor.
Yolsuzlukla karşılaşan sessiz kalıyor
Toplum genelinde yolsuzluğa dair fikirler ve algılar çok fazla olsa da kendisi yahut bir tanıdığının hiç yöntemsiz ödeme yapıp yapmadığı ya da dolaylı yoldan bu biçimde bir durumu yasayıp yasamadığı sorusuna karşılık vermeyenlerin oranı yüzde 89,5’i buluyor. Yolsuzlukla karşılaştığını belirtenlerin oranı yüzde 11’de kalıyor.
Oya Özarslan, toplumun bu soruda büyük ölçüde sessiz kalmasının tabir özgürlüğü üstündeki baskılarla ilgili olduğu görüşünde: “İnsanlar bununla ilgili görüş geliştirmekten çekiniyor, karşılaştılar ise şikâyette bulunmaktan çekiniyor. Yargı yollarının şikâyet yollarının da kapalı olduğunu düşünüyor.”
Çalışmanın bulguları, yolsuzlukla müsabakasına karşın şikâyette bulunmayanların yüzde 53’ünün yasal şikâyette bulunmanın bir yararı olmayacağını düşündükleri için, yüzde 32’sinin de muhtaçlık duymadıkları için şikâyette bulunmadıklarını gösteriyor. Geri kalanların ise yüzde 10’u olumsuz bir reaksiyon almaktan çekiniyor.
Oy tercihlerini nasıl etkileyecek?
Araştırmaya bakılırsa yolsuzluk savları toplumun yüzde 79’unun sandıktaki tercihlerini de etkileyecek. Bu oran 18-32 yaş ortası seçmende yüzde 83’e çıkıyor. bir daha 18-32 yaş aralığında bulunan gençlerin yüzde 76’sı son iki yılda yolsuzluğun arttığını, yüzde 67’si gelecek iki yıl ortasında artacağını düşünürken, yüzde 62’si de hükümeti başarısız buluyor.
Yolsuzluk argümanlarının oy tercihini mutlaka etkileyeceğini söyleyenlerin oranı, hayat usulünü çağdaş olarak tanımlayan bireylerde yüzde 66 iken, dindar muhafazakâr kesimde yüzde 49’da kalıyor.
Özarslan, “Üniversite mezunlarının ve çağdaşların hükümete yolsuzluk konusundaki inançları çok az olmasının yanı sıra daha evvel ismi yolsuzluk savlarına karışmış rastgele bir partiye oy verme eğilimleri de çok az. Eğitim düzeyi azaldıkça, hayat stili muhafazakârlaştıkça ve dindarlık düzeyi arttıkça bu eğilimde de bir artış ortaya çıkıyor” diye konuşuyor.
Seçmen davranışlarına bakıldığında ise kararsızların 94’ünün oy verdikleri parti hakkındaki yolsuzluk tezinin, oy tercihlerini “kesinlikle” yahut “kısmen” etkileyeceğini söylemiş olduği görülüyor. Bu oran AKP seçmeninde yüzde 61, MHP seçmeninde yüzde 67, CHP seçmeninde yüzde 79, HDP seçmeninde yüzde 83, UYGUN Parti seçmeninde yüzde 84.
Pelin Ünker
Derneğin 14-17 Ocak tarihlerinde KONDA Araştırma şirketi aracılığıyla gerçekleştirdiği kamuoyu araştırmasına 2 bin 780 kişi katıldı.
Araştırma, Türkiye’de yolsuzluğun hangi kurumlarda ve kamunun hangi alanlarında yaygın olduğu, hükümetin bu bahisteki performansı ve seçmen tercihlerine ait temel bulguları içiyor.
‘Güven buhranının göstergesi’
Çalışmanın bulgularına bakılırsa Türkiye’de dört bireyden üçü son iki yılda yolsuzluğun arttığı görüşünde. DW Türkçe’ye konuşan Memleketler arası Şeffaflık Örgütü Türkiye Temsilcisi Oya Özarslan, bu bulgunun toplumun, ülkenin kurumlarına karşı önemli bir inanç buhranı içerisinde olduğunu gösterdiğini vurguluyor.
Araştırmaya nazaran, yolsuzlukla uğraş edileceği ve bu gidişatın bilakis döneceği konusunda da bir ümitsizlik kelam konusu. Buna nazaran Türkiye’de üç bireyden ikisi gelecek iki yıl ortasında yolsuzluğun artacağını düşünüyor.
AKP ve MHP seçmenine bakılırsa de yolsuzluk arttı
Çalışmanın bulguları, iktidar ve muhalefet partilerinin seçmenleri içinde ise gözle görülür bir farka işaret ediyor. Öbür yandan iktidar partisine oy verenler açısından da yolsuzluğun arttığı fikrinin çok besbelli olması dikkat çekiyor. Buna bakılırsa AKP seçmeninin yüzde 44’ü, MHP seçmeninin yüzde 63’ü son iki yılda yolsuzluğun arttığını düşünürken bu oran, CHP seçmenleri içinde yüzde 97, İYİ Parti seçmenleri içinde yüzde 91, HDP seçmenleri içinde ise yüzde 92’ye çıkıyor.
Toplumun yüzde 60’ı ise hükümeti yolsuzlukla çaba konusunda başarısız buluyor. Fakat parti tercihlerine bakılırsa AKP seçmeninin eğilimi başkalarından pek farklı. DÜZGÜN Parti seçmeninin yüzde 91’i, CHP seçmeninin yüzde 86’sı, HDP seçmeninin yüzde 85’ine nazaran hükümet yolsuzlukla uğraşta başarısız. Bu oran MHP seçmeninde yüzde 46, AKP seçmeninde ise yüzde 19’a düşüyor.
Memleketler arası Şeffaflık Örgütü Türkiye Temsilcisi Oya Özarslan
Memleketler arası Şeffaflık Örgütü Türkiye Temsilcisi Oya Özarslan, “AKP ve MHP seçmeninin, genel olarak ülke ortasında yolsuzluğun arttığını söz ederken, soru hükümetle ilgili bir bahse gelince burada görüş değiştirip sorumluyu hükümetten diğer yerlerde arama yöneliminde olduğunu görüyoruz” diyor. Lakin Özarslan’a nazaran oran kutuplaşmadan dolayı düşse de AKP seçmeninin beşte biri, MHP seçmeninin de yüzde 45 civarının hükümetin başarısız olduğunu düşünmesi değerli bir bulgu.
Siyasi partilerde yolsuzluk öne çıktı
Çalışmanın bulgularına nazaran toplumun yüzde 82 üzere büyük bir çoğunluğu siyasi partilerde yolsuzluk olduğunu düşünürken, yüzde 77 belediye ve mahallî idarelerde, yüzde 75 kamu kurumlarında, yüzde 74 medyada, yüzde 73 ise özel bölümde ‘yolsuzluk var’ diyor.
Araştırmaya katılanlar en çok yolsuzluk yapılan kamu kurumlarının yüzde 57 ile gümrük-dış ticaret olduğu görüşünde. Bunu yüzde 53 ile vergi dairesi, ruhsat ve imar, yüzde 47 ile tapu dairesi, yüzde 44 ile yargı, yüzde 43 ile hazine ve para siyaseti, yüzde 40 ile eğitim izliyor. Toplumun nazarance daha fazlaca güvendiği alanlar ise dini kurumlar, diyanet, sıhhat, emniyet ve iç güvenlik. Toplumun üçte biri bu kurumlar ve alanlarda yolsuzluk yapıldığını düşünüyor. Toplumun yüzde 17’si ise orduyu, kamuda en hayli yolsuzluk yapılan alanlardan biri olarak gösteriyor.
En epeyce yolsuzluk yapılan süreç: İhaleler
Oya Özarslan, en epeyce yolsuzluk yapılan süreçler sorulduğunda cevabın ihaleler olduğunu söylüyor. Buna nazaran toplumun yüzde 85’i ihaleleri en hayli yolsuzluk yapılan süreç olarak görüyor. İhaleleri ise yüzde 83 ile gümrük süreçleri ve yüzde 82 ile imar ve ruhsat süreçleri takip ediyor.
Araştırmaya katılanlar Türkiye’de yolsuzluğun niçinlerini yüzde 80 ile cezasızlık, ihale sistemleri, yüzde 77 ile kurumların şeffaf olmaması, yüzde 76 ile siyaset sermaye münasebeti, dokunulmazlıklar, yüzde 71 basının özgür olmaması ve yüzde 43 ile kamuda maaşların yetersiz olması biçiminde sıralıyor.
AKP seçmeninin yüzde 62’si, MHP seçmeninin yüzde 68’si ihale sistemlerinin yolsuzluk üzerinde tesirli yahut epey tesirli olduğunu düşündüğünü belirtirken bu oran, İYİ Parti seçmeni için yüzde 88, CHP seçmeni için yüzde 91, HDP seçmeni için yüzde 94’e çıkıyor.
Milletlerarası Şeffaflık Örgütü Türkiye Temsilcisi Özarslan’a göre büyük yolsuzluk skandallarının soruşturulmaması, bilakis bu skandalları gündeme getiren kamu nazaranvlilerinin ya da gazetecilerin cezalandırılması, hukuk devleti prensibinin değerli ölçüde zedelenmesine ve cezasızlık külçeşidinin yaygınlaşmasına niye oluyor.
Yolsuzlukla karşılaşan sessiz kalıyor
Toplum genelinde yolsuzluğa dair fikirler ve algılar çok fazla olsa da kendisi yahut bir tanıdığının hiç yöntemsiz ödeme yapıp yapmadığı ya da dolaylı yoldan bu biçimde bir durumu yasayıp yasamadığı sorusuna karşılık vermeyenlerin oranı yüzde 89,5’i buluyor. Yolsuzlukla karşılaştığını belirtenlerin oranı yüzde 11’de kalıyor.
Oya Özarslan, toplumun bu soruda büyük ölçüde sessiz kalmasının tabir özgürlüğü üstündeki baskılarla ilgili olduğu görüşünde: “İnsanlar bununla ilgili görüş geliştirmekten çekiniyor, karşılaştılar ise şikâyette bulunmaktan çekiniyor. Yargı yollarının şikâyet yollarının da kapalı olduğunu düşünüyor.”
Çalışmanın bulguları, yolsuzlukla müsabakasına karşın şikâyette bulunmayanların yüzde 53’ünün yasal şikâyette bulunmanın bir yararı olmayacağını düşündükleri için, yüzde 32’sinin de muhtaçlık duymadıkları için şikâyette bulunmadıklarını gösteriyor. Geri kalanların ise yüzde 10’u olumsuz bir reaksiyon almaktan çekiniyor.
Oy tercihlerini nasıl etkileyecek?
Araştırmaya bakılırsa yolsuzluk savları toplumun yüzde 79’unun sandıktaki tercihlerini de etkileyecek. Bu oran 18-32 yaş ortası seçmende yüzde 83’e çıkıyor. bir daha 18-32 yaş aralığında bulunan gençlerin yüzde 76’sı son iki yılda yolsuzluğun arttığını, yüzde 67’si gelecek iki yıl ortasında artacağını düşünürken, yüzde 62’si de hükümeti başarısız buluyor.
Yolsuzluk argümanlarının oy tercihini mutlaka etkileyeceğini söyleyenlerin oranı, hayat usulünü çağdaş olarak tanımlayan bireylerde yüzde 66 iken, dindar muhafazakâr kesimde yüzde 49’da kalıyor.
Özarslan, “Üniversite mezunlarının ve çağdaşların hükümete yolsuzluk konusundaki inançları çok az olmasının yanı sıra daha evvel ismi yolsuzluk savlarına karışmış rastgele bir partiye oy verme eğilimleri de çok az. Eğitim düzeyi azaldıkça, hayat stili muhafazakârlaştıkça ve dindarlık düzeyi arttıkça bu eğilimde de bir artış ortaya çıkıyor” diye konuşuyor.
Seçmen davranışlarına bakıldığında ise kararsızların 94’ünün oy verdikleri parti hakkındaki yolsuzluk tezinin, oy tercihlerini “kesinlikle” yahut “kısmen” etkileyeceğini söylemiş olduği görülüyor. Bu oran AKP seçmeninde yüzde 61, MHP seçmeninde yüzde 67, CHP seçmeninde yüzde 79, HDP seçmeninde yüzde 83, UYGUN Parti seçmeninde yüzde 84.
Pelin Ünker