İttifak yapan siyasi partilerin çıkaracağı milletvekili hesaplama sistemini, oy oranı düşük partiler aleyhine değiştiren yeni Seçim Yasası, cumhurbaşkanlığı seçiminde ortak aday çıkarma ve parlamento seçimlerinde de çoğunluğu sağlamayı hedefleyen muhalefet partilerinde, hesapların değişmesine niye oldu.
Parlamenter sistem mutabakatı açıklayan 6 muhalefet partisi, parlamento seçimlerinde daha fazla milletvekili çıkarabilecek senaryolar üzerinde çalışıyor.
Aritmetik olarak daha fazla getirisi olan formüllerin, “siyasi karşılığının olmayabileceği” kaygısı, muhalefeti, iki seçeneği buluşturabilecek formüllere ağırlaştırmış durumda. Muhtemel formüllerin, Demokrat Parti (DP) Genel Lideri Gültekin Uysal’ın evsahipliğinde Pazar günü yapılacak 6’lı masa toplantısının ana gündem hususu olması bekleniyor.
Seçim işbirliği ve ittifak planlarını, yeni Seçim Maddesi’ne göre yapmaya hazırlanan 6 muhalefet partisinin bu hususta çabucak hemen ortaklaşmış bir çalışması yok.
Lakin her parti kendi ortasında, akademisyen, kamuoyu araştırmalarından dayanak alarak yahut şahsen kendileri saha tahlilleri üzerinden seçenekli formüller üzerinde çalışıyor.
Son olarak CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, partisinde de bu istikamette hazırlıklar olduğunu belirterek, hala 8 senaryo üzerinde çalışıldığını ve 6’lı masa toplantısına da tekliflerini getirebileceklerini deklare etti.
CHP kulislerinden yansıyan bilgiye nazaran Kılıçdaroğlu’nun kelamını ettiği 8 seçenekli senaryo Ankara Üniversitesi’nden bir akademisyen kümesi tarafınca hazırlandı.
Parti kaynakları, bu tarafta Kılıçdaroğlu’na birfazlaca çalışma geldiğini, lakin temel bilginin, partinin vilayet il yaptıracağı saha tahlilleri ile ortaya çıkacağını belirterek, “Seçime nasıl bir sistemle gidileceğine, ittifakların nasıl şekilleneceğine parti tek başına karar vermeyecek, 6’lı masada, tarafların tekliflerine bakılırsa netleşecek” görüşünü lisana getiriyor.
Kulislerde ittifak yahut seçim işbirliği seçeneklerine ait konuşulan formüller ile bunların “artı ve eksileri” ise şu biçimde sıralanıyor:
Aritmetik avantajı en yüksek seçenek: Tek liste
Yeni seçim sistemi büyük partilere daha fazla milletvekili çıkarma imkanı sağladığı için bir partiden tek listeyle seçime gidilmesi aritmetik olarak “en avantajlı” sonuç verecek formül olarak görülüyor.
CHP’de yapılan simülasyonlarda, 6’lı masada yer alan siyasi partilerin tek bir parti listesinden, mesela CHP listesinden seçime girmesi, 43 milletvekili daha fazla çıkarması yolunu açıyor ve ittifak 300’e yakın milletvekili çıkarabiliyor.
tıpkı vakitte seçime başka girecek olan HDP’nin çıkaracağı milletvekilleriyle birlikte muhalefet parlamentoda çoğunluğu sağlıyor.
Lakin yalnızca matematik hesabıyla “en avantajlı” görünen bu senaryonun açmazı olarak, siyasi olarak uygulamasının son derece sıkıntı ve tabanda karşılık bulmama mümkünlüğü görülüyor.
Başta UYGUN Parti olmak üzere, yüklü olarak sağ ve muhafazakar seçmen tabanına sahip siyasi partilerin önderlerinin, CHP çatısı altında seçime girmeye sıcak bakmayacağı ve parti tabanlarında da kabul görmeyeceği söz ediliyor.
Cumhurbaşkanı adayının CHP’li bir isim olacağı konusunda 6’lı masada neredeyse ortak bir görüşün oluştuğu söz edilerek, CHP’nin bir öteki siyasi partinin listesinden seçime girmesi de “uygulanamaz” bir formül olarak lisana getiriliyor.
CHP’nin bu biçimde bir tercih yapması halinde, seçmenin ittifak dışı partilere yönelmesinin kaçınılmaz olacağı vurgulanıyor.
Muhazakar partiler, ittifak ortasında ittifak yapabilir
Kulislerde en çok konuşulan formüllerin başında ise Saadet Partisi (SP) Genel Lideri Temel Karamollaoğlu’nun da gündeme getirdiği “ittifak ortasında ittifak” geliyor.
6’lı masada yer alan siyasi partilerin, 2018 seçimlerindeki üzere SP, DEVA Partisi, Gelecek Partisi ve DP’nin Millet İttifakı’nın iki büyük partisi CHP ve DÜZGÜN Parti listelerinden seçime girmesi bir seçenek olarak bedellendiriliyor.
İkinci seçenek olarak da DP’nin ÂLÂ Parti listesinden, muhafazakar tabana sahip DEVA ve Gelecek Partisi’nin, SP çatısı altında seçime girmesi formülü.
2018 seçimlerinde Millet İttifakı’na avantaj sağlayan bu formülün, epeyce âlâ saha tahlilleriyle ile uygulanabilir hale gelebileceği söz ediliyor.
Muhafazakar partilerin SP çatısı altında seçime girmesi halinde, muhafazakar seçmenin ağır olduğu yerlerde, “eli CHP’ye oy vermeye gitmeyen” seçmenin tercihini olumlu tarafta etkileyebileceği yorumu yapılıyor.
Bilhassa SP, bu formüle yakın duruyor. Lakin, birinci defa seçime girecek olan DEVA Partisi, kendi isim ve amblemiyle seçime girmek istediklerini her fırsatta vurguluyor. CHP ve YETERLİ Parti çatısı altında seçime girilmesi halinde oy bölünmesi daha az olacağı için, matematiksel olarak milletvekili çıkarma mümkünlüğü daha yüksek.
SP, DEVA Partisi ve Gelecek Partisi’nin Millet İttifakı ortasında tek listeyle seçime gitmesi halinde, muhafazakar seçmenden daha fazla karşılık bulabilecek olması “avantaj” olarak görülse de, milletvekili sayısı düşük olan seçim etraflarında baraj otomatik olarak yükseleceği için milletvekili çıkaramama riski de bulunuyor.
Her parti kendi listesiyle seçime gidebilir
Yeni Seçim Maddesi’yle ittifak ortasındaki partilerin çıkaracağı milletvekili sayısı d’hont sistemine, yani her partinin bir seçim etrafından aldığı oy oranına göre hesaplanacağı için yüzde 7 olan ülke barajını geçmek için 6 parti muhalefet partisinin ittifak yapması yüksek mümkünlük olarak görülüyor.
Fakat ittifak oylarının milletvekili sayısına bir tesiri olmaması niçiniyle, her siyasi partinin farklı olarak seçime de girmesi mümkün.
Bilhassa DEVA Partisi bu seçeneğe sıcak bakıyor. Oy oranı düşük partilerin milletvekili çıkarabilmesi için, kuvvetli oldukları seçim etraflarında, başka ittifak partilerinin takviyesiyle en az bir milletvekili çıkarmasının sağlanması da bir seçenek olarak görülüyor.
CHP’de yapılan değerlendirmelerde, bu formülün uygulanması halinde, Millet İttifakı’nın milletvekili sayısı umulandan epey daha düşük gelebilir. Hatta kimi siyasi partiler parlamentoya hiç milletvekili gönderemeyebilir.
Gelecek ve DEVA Partisi’nde ise bu formülün uygun dizayn edilmesi halinde, her partinin kuvvetli olduğu yerlerden parlamentoya temsilci gönderebileceği söz ediliyor.
Hatta bilhassa CHP’nin milletvekili çıkaramadığı muhafazakar seçmenin ağır olduğu, başta İç Anadolu olmak üzere kimi bölgelerden, Millet İttifakı’nın daha fazla milletvekili çıkarabileceği yorumu yapılıyor.
Üçüncü ittifak yahut ittifaksız formüller
6’lı masada yer alan siyasi partilerin, Millet İttifakı haricinde “üçüncü” yeni bir ittifakla seçime gitmesi yahut her partinin başka ayrı seçime girmesi, en düşük mümkünlük olarak görülüyor.
CHP ve GÜZEL Parti’nin ittifakı sürdürmekte kararlı olduğu, fazlaca olağanüstü bir gelişme olmadıkça da ittifakla seçime gitmesine kesin gözüyle bakılıyor.
DP ve SP’nin de Millet İttifakı’na karşı olmadığı biliniyor. 6’lı masada yer alan partilerin, CHP ve UYGUN Parti’den farklı olarak yeni bir ittifak kurmaları halinde, yüzde 7 barajını aşamama riski bulunuyor ve bu niçinle de hayli kıymetli bir görüş ayrılığı olmadığı sürece partilerin bu formülü tercih etmeyeceği tabir ediliyor.
Cumhur İttifakı’nın biçimlenmesine bakılırsa senaryolar değişebilir
6’lı masada yer alan muhalefet partileri yeni seçim sistemine nazaran muhtemel senaryolar üzerinde çalışma yaparken, erken seçim ve AKP ile MHP’nin oluşturduğu Cumhur İttifakı’nın izleyeceği tavra bakılırsa de alternatif seçenekleri kıymetlendiriyor.
Sonbaharda bir erken seçime gidilmesi halinde, yeni seçim yasası uygulanmayacağı için, ittifak senaryolarının da buna göre şekilleneceğine dikkat çekiliyor.
bu biçimde bir seçenekte, milletvekili dağılımı siyasi partilerin oylarına bölünerek hesaplanacağı için, isteyen partilerin kendi listesiyle seçime girmesi formülünün daha tartı kazanması muhtemel görülüyor.
MHP ve BBP’nin AKP çatısı altında tek listeyle seçime girmesi halinde formüllerin buna nazaran dizayn edileceği tabir ediliyor.
MHP Genel Lider Yardımcısı Semih Yalçın, MHP’nin AKP listelerinden seçime gireceği tezlerine, “Ağzıma bile almam. Bizim seçmen üç hilali nazarancek kardeşim” kelamlarıyla nokta koymasına rağmen, muhalefet hala bu seçeneği mümkünlük dahilinde pahalandırıyor.
bu biçimde bir durumda, Cumhur İttifakı’nın avantajlı olacağına dikkat çekilerek, bu durumda muhalefetin de “tek liste” seçeneğinin güçleneceği yorumu yapılıyor.
6’lı masanın gündeminde
Yeni seçim yasasının yürürlüğe girmesi niçiniyle, DP Genel Lideri Gültekin Uysal’ın evsahipliğinde Pazar günü yapılacak 6’lı görüşmede da mümkün seçim senaryolarının gündeme gelmesi bekleniyor.
İştirakçi partiler, buradan bir ittifak sonucu çıkmayacağını, ittifak ve cumhurbaşkanlığı seçiminin, seçim takvimi belirtildiğında gündeme geleceğini, lakin yeni seçim maddesine bakılırsa en çok milletvekili çıkarmaya dönük formülleri konusunda karşılıklı görüş alışverişinde bulunulacağı söz ediliyor.
Parlamenter sistem mutabakatı açıklayan 6 muhalefet partisi, parlamento seçimlerinde daha fazla milletvekili çıkarabilecek senaryolar üzerinde çalışıyor.
Aritmetik olarak daha fazla getirisi olan formüllerin, “siyasi karşılığının olmayabileceği” kaygısı, muhalefeti, iki seçeneği buluşturabilecek formüllere ağırlaştırmış durumda. Muhtemel formüllerin, Demokrat Parti (DP) Genel Lideri Gültekin Uysal’ın evsahipliğinde Pazar günü yapılacak 6’lı masa toplantısının ana gündem hususu olması bekleniyor.
Seçim işbirliği ve ittifak planlarını, yeni Seçim Maddesi’ne göre yapmaya hazırlanan 6 muhalefet partisinin bu hususta çabucak hemen ortaklaşmış bir çalışması yok.
Lakin her parti kendi ortasında, akademisyen, kamuoyu araştırmalarından dayanak alarak yahut şahsen kendileri saha tahlilleri üzerinden seçenekli formüller üzerinde çalışıyor.
Son olarak CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, partisinde de bu istikamette hazırlıklar olduğunu belirterek, hala 8 senaryo üzerinde çalışıldığını ve 6’lı masa toplantısına da tekliflerini getirebileceklerini deklare etti.
CHP kulislerinden yansıyan bilgiye nazaran Kılıçdaroğlu’nun kelamını ettiği 8 seçenekli senaryo Ankara Üniversitesi’nden bir akademisyen kümesi tarafınca hazırlandı.
Parti kaynakları, bu tarafta Kılıçdaroğlu’na birfazlaca çalışma geldiğini, lakin temel bilginin, partinin vilayet il yaptıracağı saha tahlilleri ile ortaya çıkacağını belirterek, “Seçime nasıl bir sistemle gidileceğine, ittifakların nasıl şekilleneceğine parti tek başına karar vermeyecek, 6’lı masada, tarafların tekliflerine bakılırsa netleşecek” görüşünü lisana getiriyor.
Kulislerde ittifak yahut seçim işbirliği seçeneklerine ait konuşulan formüller ile bunların “artı ve eksileri” ise şu biçimde sıralanıyor:
Aritmetik avantajı en yüksek seçenek: Tek liste
Yeni seçim sistemi büyük partilere daha fazla milletvekili çıkarma imkanı sağladığı için bir partiden tek listeyle seçime gidilmesi aritmetik olarak “en avantajlı” sonuç verecek formül olarak görülüyor.
CHP’de yapılan simülasyonlarda, 6’lı masada yer alan siyasi partilerin tek bir parti listesinden, mesela CHP listesinden seçime girmesi, 43 milletvekili daha fazla çıkarması yolunu açıyor ve ittifak 300’e yakın milletvekili çıkarabiliyor.
tıpkı vakitte seçime başka girecek olan HDP’nin çıkaracağı milletvekilleriyle birlikte muhalefet parlamentoda çoğunluğu sağlıyor.
- Altı muhalefet başkanının deklare ettiğı güçlendirilmiş parlamenter sistem neleri içeriyor?
Lakin yalnızca matematik hesabıyla “en avantajlı” görünen bu senaryonun açmazı olarak, siyasi olarak uygulamasının son derece sıkıntı ve tabanda karşılık bulmama mümkünlüğü görülüyor.
Başta UYGUN Parti olmak üzere, yüklü olarak sağ ve muhafazakar seçmen tabanına sahip siyasi partilerin önderlerinin, CHP çatısı altında seçime girmeye sıcak bakmayacağı ve parti tabanlarında da kabul görmeyeceği söz ediliyor.
Cumhurbaşkanı adayının CHP’li bir isim olacağı konusunda 6’lı masada neredeyse ortak bir görüşün oluştuğu söz edilerek, CHP’nin bir öteki siyasi partinin listesinden seçime girmesi de “uygulanamaz” bir formül olarak lisana getiriliyor.
CHP’nin bu biçimde bir tercih yapması halinde, seçmenin ittifak dışı partilere yönelmesinin kaçınılmaz olacağı vurgulanıyor.
Muhazakar partiler, ittifak ortasında ittifak yapabilir
Kulislerde en çok konuşulan formüllerin başında ise Saadet Partisi (SP) Genel Lideri Temel Karamollaoğlu’nun da gündeme getirdiği “ittifak ortasında ittifak” geliyor.
6’lı masada yer alan siyasi partilerin, 2018 seçimlerindeki üzere SP, DEVA Partisi, Gelecek Partisi ve DP’nin Millet İttifakı’nın iki büyük partisi CHP ve DÜZGÜN Parti listelerinden seçime girmesi bir seçenek olarak bedellendiriliyor.
İkinci seçenek olarak da DP’nin ÂLÂ Parti listesinden, muhafazakar tabana sahip DEVA ve Gelecek Partisi’nin, SP çatısı altında seçime girmesi formülü.
2018 seçimlerinde Millet İttifakı’na avantaj sağlayan bu formülün, epeyce âlâ saha tahlilleriyle ile uygulanabilir hale gelebileceği söz ediliyor.
Muhafazakar partilerin SP çatısı altında seçime girmesi halinde, muhafazakar seçmenin ağır olduğu yerlerde, “eli CHP’ye oy vermeye gitmeyen” seçmenin tercihini olumlu tarafta etkileyebileceği yorumu yapılıyor.
Bilhassa SP, bu formüle yakın duruyor. Lakin, birinci defa seçime girecek olan DEVA Partisi, kendi isim ve amblemiyle seçime girmek istediklerini her fırsatta vurguluyor. CHP ve YETERLİ Parti çatısı altında seçime girilmesi halinde oy bölünmesi daha az olacağı için, matematiksel olarak milletvekili çıkarma mümkünlüğü daha yüksek.
SP, DEVA Partisi ve Gelecek Partisi’nin Millet İttifakı ortasında tek listeyle seçime gitmesi halinde, muhafazakar seçmenden daha fazla karşılık bulabilecek olması “avantaj” olarak görülse de, milletvekili sayısı düşük olan seçim etraflarında baraj otomatik olarak yükseleceği için milletvekili çıkaramama riski de bulunuyor.
Her parti kendi listesiyle seçime gidebilir
Yeni Seçim Maddesi’yle ittifak ortasındaki partilerin çıkaracağı milletvekili sayısı d’hont sistemine, yani her partinin bir seçim etrafından aldığı oy oranına göre hesaplanacağı için yüzde 7 olan ülke barajını geçmek için 6 parti muhalefet partisinin ittifak yapması yüksek mümkünlük olarak görülüyor.
Fakat ittifak oylarının milletvekili sayısına bir tesiri olmaması niçiniyle, her siyasi partinin farklı olarak seçime de girmesi mümkün.
Bilhassa DEVA Partisi bu seçeneğe sıcak bakıyor. Oy oranı düşük partilerin milletvekili çıkarabilmesi için, kuvvetli oldukları seçim etraflarında, başka ittifak partilerinin takviyesiyle en az bir milletvekili çıkarmasının sağlanması da bir seçenek olarak görülüyor.
- 6 başkanın ‘yuvarlak masa’ toplantısının akabinde, HDP ile müzakere kapısı açılabilir mi?
- 6 muhalefet önderi: beraberliğimiz siyasi mühendislik uğraşlarından etkilenmeyecek
- Babacan, parlamenter sistem mutabakatının ittifaka dönüşebileceğini söylemiş oldu: “Doğal akış bu yönde”
CHP’de yapılan değerlendirmelerde, bu formülün uygulanması halinde, Millet İttifakı’nın milletvekili sayısı umulandan epey daha düşük gelebilir. Hatta kimi siyasi partiler parlamentoya hiç milletvekili gönderemeyebilir.
Gelecek ve DEVA Partisi’nde ise bu formülün uygun dizayn edilmesi halinde, her partinin kuvvetli olduğu yerlerden parlamentoya temsilci gönderebileceği söz ediliyor.
Hatta bilhassa CHP’nin milletvekili çıkaramadığı muhafazakar seçmenin ağır olduğu, başta İç Anadolu olmak üzere kimi bölgelerden, Millet İttifakı’nın daha fazla milletvekili çıkarabileceği yorumu yapılıyor.
Üçüncü ittifak yahut ittifaksız formüller
6’lı masada yer alan siyasi partilerin, Millet İttifakı haricinde “üçüncü” yeni bir ittifakla seçime gitmesi yahut her partinin başka ayrı seçime girmesi, en düşük mümkünlük olarak görülüyor.
CHP ve GÜZEL Parti’nin ittifakı sürdürmekte kararlı olduğu, fazlaca olağanüstü bir gelişme olmadıkça da ittifakla seçime gitmesine kesin gözüyle bakılıyor.
DP ve SP’nin de Millet İttifakı’na karşı olmadığı biliniyor. 6’lı masada yer alan partilerin, CHP ve UYGUN Parti’den farklı olarak yeni bir ittifak kurmaları halinde, yüzde 7 barajını aşamama riski bulunuyor ve bu niçinle de hayli kıymetli bir görüş ayrılığı olmadığı sürece partilerin bu formülü tercih etmeyeceği tabir ediliyor.
Cumhur İttifakı’nın biçimlenmesine bakılırsa senaryolar değişebilir
6’lı masada yer alan muhalefet partileri yeni seçim sistemine nazaran muhtemel senaryolar üzerinde çalışma yaparken, erken seçim ve AKP ile MHP’nin oluşturduğu Cumhur İttifakı’nın izleyeceği tavra bakılırsa de alternatif seçenekleri kıymetlendiriyor.
Sonbaharda bir erken seçime gidilmesi halinde, yeni seçim yasası uygulanmayacağı için, ittifak senaryolarının da buna göre şekilleneceğine dikkat çekiliyor.
bu biçimde bir seçenekte, milletvekili dağılımı siyasi partilerin oylarına bölünerek hesaplanacağı için, isteyen partilerin kendi listesiyle seçime girmesi formülünün daha tartı kazanması muhtemel görülüyor.
MHP ve BBP’nin AKP çatısı altında tek listeyle seçime girmesi halinde formüllerin buna nazaran dizayn edileceği tabir ediliyor.
MHP Genel Lider Yardımcısı Semih Yalçın, MHP’nin AKP listelerinden seçime gireceği tezlerine, “Ağzıma bile almam. Bizim seçmen üç hilali nazarancek kardeşim” kelamlarıyla nokta koymasına rağmen, muhalefet hala bu seçeneği mümkünlük dahilinde pahalandırıyor.
bu biçimde bir durumda, Cumhur İttifakı’nın avantajlı olacağına dikkat çekilerek, bu durumda muhalefetin de “tek liste” seçeneğinin güçleneceği yorumu yapılıyor.
6’lı masanın gündeminde
Yeni seçim yasasının yürürlüğe girmesi niçiniyle, DP Genel Lideri Gültekin Uysal’ın evsahipliğinde Pazar günü yapılacak 6’lı görüşmede da mümkün seçim senaryolarının gündeme gelmesi bekleniyor.
İştirakçi partiler, buradan bir ittifak sonucu çıkmayacağını, ittifak ve cumhurbaşkanlığı seçiminin, seçim takvimi belirtildiğında gündeme geleceğini, lakin yeni seçim maddesine bakılırsa en çok milletvekili çıkarmaya dönük formülleri konusunda karşılıklı görüş alışverişinde bulunulacağı söz ediliyor.
- 6 muhalefet önderinin buluşması: İttifak için Seçim Yasası değişikliği beklenecek
- 6 muhalefet başkanı buluştu: Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’e geçmek ortak ve öncelikli maksadımız
- Kılıçdaroğlu’nun daveti üzerine altı muhalefet başkanı birinci sefer bir ortaya gelecek