Fehmi Koru*
Bir vakit içinder dünyanın en geniş hudutlarına sahip ülkesi diye bilinen bir Sovyetler Birliği vardı. Kısa müddet evvel ölen Mihail Gorbaçov devlet başkanlığına gelene kadar daima bir ayağı çukurda denilebilecek ihtiyarların yönettiği bir ülkeydi Sovyetler Birliği. Artık onun yerinde Rusya Federasyonu bulunuyor.
Vladimir Putin’in başında yer aldığı Rusya.
Sovyetler Birliği 2. Dünya Savaşı’nda elde ettiği ‘süpergüç’ statüsünü korumak için ABD ile delicesine bir silah yarışı içerisindeydi. Sovyet başkanlar, yarış sebebiyle vatandaşlarından ülke içerisinde huzursuzluk çıkarmamalarını, ekonomik ıstıraplara göğüs germelerini beklemekteydi. Ülkenin varlıklı olduğu bilinen kaynakları silah üretimi için kullanılmaktaydı.
Özellikle de nükleer silahlar için…
Diğer ‘süpergüç’ olan ABD’nin kaç nükleer füzesi var ise, Sovyetler Birliği ondan bir fazla nükleer füzeye sahip olmayı amaçlıyordu.
Sovyetler Birliği ismini taşıyan ülke bugün yoksa bunun en değerli niçini, ABD’nin zorlamasıyla benimsediği nükleer alandaki yarıştır.
ABD -Batı dünyası-, savaşmadan, silahlanma yarışına zorlayarak, çökertti Sovyetler Birliği’ni…
O yarışın dünyaya bir faydası oldu ancak. İki tarafın elinde birbirlerini birkaç kere yok etmeye yarayacak güçte nükleer silah bulunduğu için, ABD ile Sovyetler Birliği -veya her iki ülkenin oluşturduğu güvenlik örgütleri olan NATO ile Varşova Paktı- içinde sıcak savaş çıkmadı.
İki taraf içindeki rekabete ‘Soğuk Savaş’ ismi verildi; ortalarındaki yarış için de ‘dehşet dengesi’ sıfatı kullanıldı.
[ABD’nin ürettiği birinci nükleer füzelerin üzerlerine gönderildiği Hiroşima ve Nagasaki kentlerinde 200 binin üzerinde Japon hayatını kaybetmişti. İşin şakasının olmadığı o dehşetten beri biliniyor. Tarih: Ağustos 1945.]
Uzun yıllar boyunca, birbiri gerisine Moskova’da idareye gelen yaşlı başkanların, titreyen elleriyle kazara nükleer butona basabilecekleri kaygısı yaşandı.
Son büyük savaş –2. Dünya Savaşı– daha sonrasından Berlin Duvarı’nın yıkıldığı 1989 yılına kadar küresel planda ilkokul çocuklarının bile ezberinde olan ‘nükleer’ sözcüğü, duvarın yıkılıp Avrupa ve Orta Asya’daki bağlı ülkelerin Moskova’yla ipleri koparmaları ve Sovyetler Birliği’nin çözülüp tarihe karışması daha sonrasında gündemden düşmüştü.
‘Nükleer’ sözcüğünün bir daha kullanıma girdiği günlerde yaşıyoruz.
Elinde Sovyet periyodundan kalma nükleer silahlar bulunan Rusya’dan onların kullanılabileceği yolunda tehditler yükseliyor.
Önce dışişleri bakanı Sergey Lavrov birkaç sefer o tehdidi ima etti.
Fazla aldıran olmadı.
Dün ise, şahsen Putin’in ağzında birebir tehdit yerini aldı.
Batı’nın ülkesine karşı nükleer tehditte bulunduğunu ileri süren ve “Bizim de karşılık verecek hayli silahımız var, blöf yapmıyorum” ihtarında bulunan Putin, ülkesinin işgal ettiği bölgelerin ve haklarının ‘güvenliği’ için ‘her imkânı’ kullanacaklarını duyurdu.
“Her imkân” ile kast edilenin ‘nükleer silahlar’ olduğu muhakkak.
Putin’e karşılık iki ağızdan geldi.
Önce ABD lideri Joe Biden, “Rusya’dan öbür hiç bir ülke çatışma istemiyor” dedi ve “Nükleer savaşı kimse kazanamaz, olmamalı” diye ekledi. Akabinde NATO genel sekreteri Jens Stoltenberg devreye girdi ve Putin’in kısmi seferberlik ilanını ‘tehlikeli ve sorumsuzca’ bulduğunu söylemiş oldukten daha sonra, “Nükleer savaş yaşanmamalı” da dedi.
NATO olarak Moskova’nın bu yoldaki niyetlerini ciddiye aldıklarını da belirtti Stoltenberg.
‘Dehşet dengesi’ bir daha başını göstermiş oldu bu biçimdece.
İşgal altındaki yerlerden Rus ordusu geri çekilmek zorunda kaldı.
Füzeler Rusya hudutları içine de düşmeye başladı.
Moskova’nın Rusça konuşanların çoğunlukta olduğu Ukrayna bölgelerini referanduma zorlayarak Rusya’ya katma projesi devrede. Bu da Putin’in yenilgiyi kolay kabul etmeyeceğini ve savaşı bir diğer boyuta taşımaya kararlı olduğunu gösteriyor.
Savaşla ülkesine bir daha Sovyetler Birliği periyodundaki ‘süpergüç’ statüsü kazandırmayı ve o yolla hudutlarını bir sefer daha genişletmeyi planlandığı düşünülen Putin, bunu Rus ordusunun zaferleriyle gerçekleştirmeyi umuyordu.
Rus savaş makinasının Ukrayna üzere nispeten küçük bir ülke ordusu karşısında başarısız kaldığı gerçeği ortaya çıktı. Konvansiyonel silahlarının gereğince çağdaş olmadığı anlaşıldı.
Bu tablonun Rusya’dan çekinen ve bu sebeple yanında görünme muhtaçlığı duyan eski Sovyet cumhuriyetleri üstündeki olumsuz tesirleri daha şimdiden fark ediliyor.
Ermenistan’ın Azerbaycan’la çıkan sıcak çatışmalarda Moskova’dan istediği yardım karşılıksız kaldı.
Kırgızistan ile Tacikistan içinde ölümcül çatışmalar patlak verdi.
Şangay İşbirliği toplantısında, örgüt üyesi Çin ile Hindistan’ın başkanları, Putin’i savaş siyaseti yüzünden herkes tarafınca duyulacak biçimde alenen eleştirdiler.
Arkası gelecektir.
Putin nükleer tehdidini ‘tehdit’ olmaktan ileriye götürebilir mi? Artık gündemdeki soru bu.
Verilen yanıtlardan bundan kuşku duyulduğu anlaşılıyor. Belirli ki, Putin’in “Blöf yapmıyorum” demesi bir zaaf sözü olarak yorumlanıyor.
Ancak bir daha de, ülkesinde ipleri elinde tutan bir pozisyonda bulunduğu -diktatör olduğu- için, iktidarını zayıflatacak çapta bir karşı çıkışı savaş tetiklediği takdirde, en çekinilen yola başvurabileceği de herbiçimde hesap dışı tutulmuyordur.
Dünyamız, Sovyetler Birliği ile ABD, yahut NATO ülkeleri ile Varşova Paktı ülkeleri içinde tansiyon yaşandığı uzun yıllar boyunca (1945-1989) rahat ve huzur yüzü görmemişti.
Yeni periyot de huzuru kaçıracak üzere.
Köşeye sıkıştırıldığı hissine kapıldığı, her şeyi yapabileceği izlenimi veriyor Putin.
Şimdi ABD’nin başında nispeten yaşlı -79 yaşında- bir önder var. Onun titreyen elinin nükleer butona kazara basabileceği tasasına kapılmamak elde değil.
Güzelim dünyamız ne hallerde.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.
Bir vakit içinder dünyanın en geniş hudutlarına sahip ülkesi diye bilinen bir Sovyetler Birliği vardı. Kısa müddet evvel ölen Mihail Gorbaçov devlet başkanlığına gelene kadar daima bir ayağı çukurda denilebilecek ihtiyarların yönettiği bir ülkeydi Sovyetler Birliği. Artık onun yerinde Rusya Federasyonu bulunuyor.
Vladimir Putin’in başında yer aldığı Rusya.
Sovyetler Birliği 2. Dünya Savaşı’nda elde ettiği ‘süpergüç’ statüsünü korumak için ABD ile delicesine bir silah yarışı içerisindeydi. Sovyet başkanlar, yarış sebebiyle vatandaşlarından ülke içerisinde huzursuzluk çıkarmamalarını, ekonomik ıstıraplara göğüs germelerini beklemekteydi. Ülkenin varlıklı olduğu bilinen kaynakları silah üretimi için kullanılmaktaydı.
Özellikle de nükleer silahlar için…
Diğer ‘süpergüç’ olan ABD’nin kaç nükleer füzesi var ise, Sovyetler Birliği ondan bir fazla nükleer füzeye sahip olmayı amaçlıyordu.
Sovyetler Birliği ismini taşıyan ülke bugün yoksa bunun en değerli niçini, ABD’nin zorlamasıyla benimsediği nükleer alandaki yarıştır.
ABD -Batı dünyası-, savaşmadan, silahlanma yarışına zorlayarak, çökertti Sovyetler Birliği’ni…
O yarışın dünyaya bir faydası oldu ancak. İki tarafın elinde birbirlerini birkaç kere yok etmeye yarayacak güçte nükleer silah bulunduğu için, ABD ile Sovyetler Birliği -veya her iki ülkenin oluşturduğu güvenlik örgütleri olan NATO ile Varşova Paktı- içinde sıcak savaş çıkmadı.
İki taraf içindeki rekabete ‘Soğuk Savaş’ ismi verildi; ortalarındaki yarış için de ‘dehşet dengesi’ sıfatı kullanıldı.
[ABD’nin ürettiği birinci nükleer füzelerin üzerlerine gönderildiği Hiroşima ve Nagasaki kentlerinde 200 binin üzerinde Japon hayatını kaybetmişti. İşin şakasının olmadığı o dehşetten beri biliniyor. Tarih: Ağustos 1945.]
Uzun yıllar boyunca, birbiri gerisine Moskova’da idareye gelen yaşlı başkanların, titreyen elleriyle kazara nükleer butona basabilecekleri kaygısı yaşandı.
Son büyük savaş –2. Dünya Savaşı– daha sonrasından Berlin Duvarı’nın yıkıldığı 1989 yılına kadar küresel planda ilkokul çocuklarının bile ezberinde olan ‘nükleer’ sözcüğü, duvarın yıkılıp Avrupa ve Orta Asya’daki bağlı ülkelerin Moskova’yla ipleri koparmaları ve Sovyetler Birliği’nin çözülüp tarihe karışması daha sonrasında gündemden düşmüştü.
‘Nükleer’ sözcüğünün bir daha kullanıma girdiği günlerde yaşıyoruz.
Elinde Sovyet periyodundan kalma nükleer silahlar bulunan Rusya’dan onların kullanılabileceği yolunda tehditler yükseliyor.
Önce dışişleri bakanı Sergey Lavrov birkaç sefer o tehdidi ima etti.
Fazla aldıran olmadı.
Dün ise, şahsen Putin’in ağzında birebir tehdit yerini aldı.
Batı’nın ülkesine karşı nükleer tehditte bulunduğunu ileri süren ve “Bizim de karşılık verecek hayli silahımız var, blöf yapmıyorum” ihtarında bulunan Putin, ülkesinin işgal ettiği bölgelerin ve haklarının ‘güvenliği’ için ‘her imkânı’ kullanacaklarını duyurdu.
“Her imkân” ile kast edilenin ‘nükleer silahlar’ olduğu muhakkak.
Putin’e karşılık iki ağızdan geldi.
Önce ABD lideri Joe Biden, “Rusya’dan öbür hiç bir ülke çatışma istemiyor” dedi ve “Nükleer savaşı kimse kazanamaz, olmamalı” diye ekledi. Akabinde NATO genel sekreteri Jens Stoltenberg devreye girdi ve Putin’in kısmi seferberlik ilanını ‘tehlikeli ve sorumsuzca’ bulduğunu söylemiş oldukten daha sonra, “Nükleer savaş yaşanmamalı” da dedi.
NATO olarak Moskova’nın bu yoldaki niyetlerini ciddiye aldıklarını da belirtti Stoltenberg.
‘Dehşet dengesi’ bir daha başını göstermiş oldu bu biçimdece.
İşgal altındaki yerlerden Rus ordusu geri çekilmek zorunda kaldı.
Füzeler Rusya hudutları içine de düşmeye başladı.
Moskova’nın Rusça konuşanların çoğunlukta olduğu Ukrayna bölgelerini referanduma zorlayarak Rusya’ya katma projesi devrede. Bu da Putin’in yenilgiyi kolay kabul etmeyeceğini ve savaşı bir diğer boyuta taşımaya kararlı olduğunu gösteriyor.
Savaşla ülkesine bir daha Sovyetler Birliği periyodundaki ‘süpergüç’ statüsü kazandırmayı ve o yolla hudutlarını bir sefer daha genişletmeyi planlandığı düşünülen Putin, bunu Rus ordusunun zaferleriyle gerçekleştirmeyi umuyordu.
Rus savaş makinasının Ukrayna üzere nispeten küçük bir ülke ordusu karşısında başarısız kaldığı gerçeği ortaya çıktı. Konvansiyonel silahlarının gereğince çağdaş olmadığı anlaşıldı.
Bu tablonun Rusya’dan çekinen ve bu sebeple yanında görünme muhtaçlığı duyan eski Sovyet cumhuriyetleri üstündeki olumsuz tesirleri daha şimdiden fark ediliyor.
Ermenistan’ın Azerbaycan’la çıkan sıcak çatışmalarda Moskova’dan istediği yardım karşılıksız kaldı.
Kırgızistan ile Tacikistan içinde ölümcül çatışmalar patlak verdi.
Şangay İşbirliği toplantısında, örgüt üyesi Çin ile Hindistan’ın başkanları, Putin’i savaş siyaseti yüzünden herkes tarafınca duyulacak biçimde alenen eleştirdiler.
Arkası gelecektir.
Putin nükleer tehdidini ‘tehdit’ olmaktan ileriye götürebilir mi? Artık gündemdeki soru bu.
Verilen yanıtlardan bundan kuşku duyulduğu anlaşılıyor. Belirli ki, Putin’in “Blöf yapmıyorum” demesi bir zaaf sözü olarak yorumlanıyor.
Ancak bir daha de, ülkesinde ipleri elinde tutan bir pozisyonda bulunduğu -diktatör olduğu- için, iktidarını zayıflatacak çapta bir karşı çıkışı savaş tetiklediği takdirde, en çekinilen yola başvurabileceği de herbiçimde hesap dışı tutulmuyordur.
Dünyamız, Sovyetler Birliği ile ABD, yahut NATO ülkeleri ile Varşova Paktı ülkeleri içinde tansiyon yaşandığı uzun yıllar boyunca (1945-1989) rahat ve huzur yüzü görmemişti.
Yeni periyot de huzuru kaçıracak üzere.
Köşeye sıkıştırıldığı hissine kapıldığı, her şeyi yapabileceği izlenimi veriyor Putin.
Şimdi ABD’nin başında nispeten yaşlı -79 yaşında- bir önder var. Onun titreyen elinin nükleer butona kazara basabileceği tasasına kapılmamak elde değil.
Güzelim dünyamız ne hallerde.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.