Sabah saatlerinde tartısı ‘dış siyaset ve Avrupa Birliği olan’ bir araştırmanın sonuçlarının belirtildiğı bir toplantıya katıldım. Bu araştırmayı benim için daha kıymetli kılan Rusya’nın Ukrayna’yı işgali daha sonrası yapılmış olması. Marshall Fonu’nun Türkiye, Avrupa ve Global Bahisler Programı kapsamında gerçekleştirdiği araştırmada Türkiye’deki kamuoyunun; riskler, beklentiler ve inanç manasında dünya ülkelerini nasıl gördüğü hem geçen yılla birebir vakitte 18-24 yaş gençler ve toplumun geneli olarak karşılaştırılmış.
Kutuplaşma araştırmalarını yakından takip ettiğim İstanbul Bilgi Üniversitesi’nden Prof.Dr. Emre Erdoğan’ın sunumunu ve yorumunu yaptığı araştırma hem siyaset hem sivil toplum için değerli datalar sunuyor.
Şu sorular ve cevaplar değerli:
Türkiye’nin çıkarları açısından en büyük tehdit sorusunda bir numara ABD. Geçen sene yüzde 60.6 imiş bu yıl yüzde 58.3’e gerilemiş. İkinci sırada Rusya var ve yüzde 19’dan yüzde 31’e yükselmiş. Ülkeler hakkında olumlu niyetlerde de Rusya en çok kaybedenler içinde. Geçen yıl yüzde 11.3 iken bu yıl bu oran yüzde 5.6 olmuş. En olumlu düşünülen ülke Almanya ve oranda az da olsa yükselme var: Yüzde 16.4’ten yüzde 16.8’e…
En büyük gerilemeyi Putin hayatış
Önderler hakkında niyetlere gelince, aslında toplum dünya başkanları hakkında oransal olarak büyük bir ‘teveccüh’ göstermiyor. Ancak burada da en büyük gerilemeyi Putin hayatış. 9.6’dan 4.9’a gerilemiş.
Türkiye en yakın kiminle işbirliğinde olmalı sorusunun cevabı da iki açıdan değerli. Birincisi yüzde 33 ile Avrupa Birliği ülkeleri geliyor. En yakın takipçisi ‘yalnız’ ve ‘hepsi ile’ karşılıklarıyla geriden geliyor. Lakin bu oran ergenlerde Avrupa Birliği’ne dayanak manasında yüzde 44 civarında. Bir de tıpkı sorunun geçen yılla karşılaştırması. Çabucak tüm ülkelerde düşüş var fakat en büyük düşüş yüzde 14.7’den 5.6’ya gerileyen Rusya’da.
Marshall Fonu Ankara Ofisi Yöneticisi Özgür Ünlühisarcıklı durumu şöyleki tanım ediyor:
“Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin bir kararı olarak Türkiye kamuoyu nezdinde gözle görülür bir prestij kaybına uğradığı gözlemlenirken, hükümetin Rusya ve Ukrayna içinde kolaylaştırıcılık ve arabuluculuk yapma siyasetinin kamuoyu nezdinde de kuvvetli bir karşılığı olduğu görülüyor.”
Ünlühisarcıklı’nın bahsetmiş olduğu data şu:
Araştırmaya katılanların yüzde 43,7’si Rusya ile Ukrayna içinde Türkiye’nin “taraflar içinde uzlaşmacı bir rol” oynaması gerektiğini düşünürken, yüzde 40,1’i ise Türkiye, “çatışmadan uzak durmalıdır ve tarafsız kalmalıdır” görüşünü savunuyor. “Türkiye Ukrayna ile bir arada hareket etmelidir” diyenlerin oranı yüzde 8,5, “Türkiye Rusya’yla birlikte hareket etmelidir” diyenlerin oranı ise yüzde 4,4.
Gelelim kıymetli bir öteki soruya. Türkiye Ortadoğu, Balkanlar ve Kuzey Afrika’da aktif bir rol oynamalı mı? Geçen sene yüzde 38.2 iken bu yıl ‘oynamalı’ diyenlerin oranı yüzde 37.4’ye gerilemiş. Öncelikle kendi iç sıkıntılarını halletmeli diyenler ise 59.6’dan 58.7’ye inmiş. Lakin burada temel çarpıcı olan gençleri yüzde 63.4 ile sıklıkla kendi sıkıntılarına odaklanmalı demesi.
Araştırmadaki enteresan bir başka sonuç ise toplumun bir yandan AB’ye giriş ile ilgili umutlu olmaması lakin sürece dayanak veriyor gözükmesi.
Marshall Fonu Kıdemli Araştırmacısı Dr. Kadri Taştan, ‘araştırmada AB’ye ve Avrupa merkezli memleketler arası kurum ve kuruluşlara yönelik olumlu algı dikkat alımlı. Bu manada kamuoyunun AB algısı ABD, Rusya, Çin üzere ülkelere yönelik negatif algıdan önemli oranda farklılaşıyor. Türkiye’nin AB ile olan alakalarına yönelik farklı başlıklara verilen karşılıklar, kamuoyunun AB algısının hala iç siyaset, hukuk, ekonomik refah ve eğitim referanslarıyla şekillendiğini gösteriyor’ diyor.
Araştırmaya katılanların yüzde 58,6’sı Türkiye’nin AB’ye üye olmasının uygun olacağını düşünüyor. 18-24 yaş içindeki iştirakçiler ise yüzde 72,8 üzere hayli daha yüksek bir oranda Türkiye’nin AB’ye üye olmasını “iyi bir şey” olarak görüyor. ‘Bu pazar Türkiye’nin AB’ye tam üyeliği için referandum yapılacak olsa, nasıl oy kullanırsınız?’ sorusuna, araştırmaya katılanların yüzde 61,4’ü “evet” oyu vereceğini belirtirken, yüzde 29,6’sı “hayır” oyu kullanacağını söylüyor. ergenlerde Türkiye’nin AB’ye tam üyeliğine “evet” oyu vereceklerin oranı ise epey daha yüksek. 18 – 24 yaş ortası genç iştirakçilerin, yüzde 75’i bugün bir referandum yapılması halinde Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne tam üyeliği için “evet” oyu kullanacağını, yüzde 18,4’ü ise “hayır” oyu kullanacağını tabir ediyor. Geçen yıl ergenlerde bu oran yüzde 68 imiş.
Bu araştırma ile ilgili toplantıyı izleyince şunları düşündüm: Gençler daha özgür, demokrat, adil ve ekonomik açıdan kuvvetli gördüğü Avrupa Birliği ile kendini daha yakın hissediyor. Gerçi Orban’dan Le Pen’in yükselişine hatta Almanya’daki sağ popülistlerin çıkışına bakıldığında ‘eski kıta- eski heyecanı’ vermiyor. Ancak bir daha de ‘diğerlerinin’ yanında daha güzel bulunuyor. Rusya’ya karşı savaş daha sonrası tüm dünyada olduğu üzere Türkiye kamuoyunda da önemli manada aralık açıldığı görülüyor. Başta Erdoğan Rusya ile ‘arabuluculuk’ ismi altında da olsa kurduğu ilginin formunu değiştirebilir. Toplumun başta Ortadoğu; Türkiye’deki iktidarın bölgeye etkin müdahalesi ile ilgili de takviyesinin azaldığı iç meselelerin halledilmesine yoğunlaşılmasını istediği de bir öbür kritik gösterge.
Kutuplaşma araştırmalarını yakından takip ettiğim İstanbul Bilgi Üniversitesi’nden Prof.Dr. Emre Erdoğan’ın sunumunu ve yorumunu yaptığı araştırma hem siyaset hem sivil toplum için değerli datalar sunuyor.
Şu sorular ve cevaplar değerli:
Türkiye’nin çıkarları açısından en büyük tehdit sorusunda bir numara ABD. Geçen sene yüzde 60.6 imiş bu yıl yüzde 58.3’e gerilemiş. İkinci sırada Rusya var ve yüzde 19’dan yüzde 31’e yükselmiş. Ülkeler hakkında olumlu niyetlerde de Rusya en çok kaybedenler içinde. Geçen yıl yüzde 11.3 iken bu yıl bu oran yüzde 5.6 olmuş. En olumlu düşünülen ülke Almanya ve oranda az da olsa yükselme var: Yüzde 16.4’ten yüzde 16.8’e…
En büyük gerilemeyi Putin hayatış
Önderler hakkında niyetlere gelince, aslında toplum dünya başkanları hakkında oransal olarak büyük bir ‘teveccüh’ göstermiyor. Ancak burada da en büyük gerilemeyi Putin hayatış. 9.6’dan 4.9’a gerilemiş.
Türkiye en yakın kiminle işbirliğinde olmalı sorusunun cevabı da iki açıdan değerli. Birincisi yüzde 33 ile Avrupa Birliği ülkeleri geliyor. En yakın takipçisi ‘yalnız’ ve ‘hepsi ile’ karşılıklarıyla geriden geliyor. Lakin bu oran ergenlerde Avrupa Birliği’ne dayanak manasında yüzde 44 civarında. Bir de tıpkı sorunun geçen yılla karşılaştırması. Çabucak tüm ülkelerde düşüş var fakat en büyük düşüş yüzde 14.7’den 5.6’ya gerileyen Rusya’da.
Marshall Fonu Ankara Ofisi Yöneticisi Özgür Ünlühisarcıklı durumu şöyleki tanım ediyor:
“Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin bir kararı olarak Türkiye kamuoyu nezdinde gözle görülür bir prestij kaybına uğradığı gözlemlenirken, hükümetin Rusya ve Ukrayna içinde kolaylaştırıcılık ve arabuluculuk yapma siyasetinin kamuoyu nezdinde de kuvvetli bir karşılığı olduğu görülüyor.”
Ünlühisarcıklı’nın bahsetmiş olduğu data şu:
Araştırmaya katılanların yüzde 43,7’si Rusya ile Ukrayna içinde Türkiye’nin “taraflar içinde uzlaşmacı bir rol” oynaması gerektiğini düşünürken, yüzde 40,1’i ise Türkiye, “çatışmadan uzak durmalıdır ve tarafsız kalmalıdır” görüşünü savunuyor. “Türkiye Ukrayna ile bir arada hareket etmelidir” diyenlerin oranı yüzde 8,5, “Türkiye Rusya’yla birlikte hareket etmelidir” diyenlerin oranı ise yüzde 4,4.
Gelelim kıymetli bir öteki soruya. Türkiye Ortadoğu, Balkanlar ve Kuzey Afrika’da aktif bir rol oynamalı mı? Geçen sene yüzde 38.2 iken bu yıl ‘oynamalı’ diyenlerin oranı yüzde 37.4’ye gerilemiş. Öncelikle kendi iç sıkıntılarını halletmeli diyenler ise 59.6’dan 58.7’ye inmiş. Lakin burada temel çarpıcı olan gençleri yüzde 63.4 ile sıklıkla kendi sıkıntılarına odaklanmalı demesi.
Araştırmadaki enteresan bir başka sonuç ise toplumun bir yandan AB’ye giriş ile ilgili umutlu olmaması lakin sürece dayanak veriyor gözükmesi.
Marshall Fonu Kıdemli Araştırmacısı Dr. Kadri Taştan, ‘araştırmada AB’ye ve Avrupa merkezli memleketler arası kurum ve kuruluşlara yönelik olumlu algı dikkat alımlı. Bu manada kamuoyunun AB algısı ABD, Rusya, Çin üzere ülkelere yönelik negatif algıdan önemli oranda farklılaşıyor. Türkiye’nin AB ile olan alakalarına yönelik farklı başlıklara verilen karşılıklar, kamuoyunun AB algısının hala iç siyaset, hukuk, ekonomik refah ve eğitim referanslarıyla şekillendiğini gösteriyor’ diyor.
Araştırmaya katılanların yüzde 58,6’sı Türkiye’nin AB’ye üye olmasının uygun olacağını düşünüyor. 18-24 yaş içindeki iştirakçiler ise yüzde 72,8 üzere hayli daha yüksek bir oranda Türkiye’nin AB’ye üye olmasını “iyi bir şey” olarak görüyor. ‘Bu pazar Türkiye’nin AB’ye tam üyeliği için referandum yapılacak olsa, nasıl oy kullanırsınız?’ sorusuna, araştırmaya katılanların yüzde 61,4’ü “evet” oyu vereceğini belirtirken, yüzde 29,6’sı “hayır” oyu kullanacağını söylüyor. ergenlerde Türkiye’nin AB’ye tam üyeliğine “evet” oyu vereceklerin oranı ise epey daha yüksek. 18 – 24 yaş ortası genç iştirakçilerin, yüzde 75’i bugün bir referandum yapılması halinde Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne tam üyeliği için “evet” oyu kullanacağını, yüzde 18,4’ü ise “hayır” oyu kullanacağını tabir ediyor. Geçen yıl ergenlerde bu oran yüzde 68 imiş.
Bu araştırma ile ilgili toplantıyı izleyince şunları düşündüm: Gençler daha özgür, demokrat, adil ve ekonomik açıdan kuvvetli gördüğü Avrupa Birliği ile kendini daha yakın hissediyor. Gerçi Orban’dan Le Pen’in yükselişine hatta Almanya’daki sağ popülistlerin çıkışına bakıldığında ‘eski kıta- eski heyecanı’ vermiyor. Ancak bir daha de ‘diğerlerinin’ yanında daha güzel bulunuyor. Rusya’ya karşı savaş daha sonrası tüm dünyada olduğu üzere Türkiye kamuoyunda da önemli manada aralık açıldığı görülüyor. Başta Erdoğan Rusya ile ‘arabuluculuk’ ismi altında da olsa kurduğu ilginin formunu değiştirebilir. Toplumun başta Ortadoğu; Türkiye’deki iktidarın bölgeye etkin müdahalesi ile ilgili de takviyesinin azaldığı iç meselelerin halledilmesine yoğunlaşılmasını istediği de bir öbür kritik gösterge.