Osman Kavala‘ya müebbet mahpus cezası, yedi sanığa 18 yıl mahpus cezasının verildiği Seyahat Parkı davası, sanıkların avukatları ve insan hakları savunucuları tarafınca siyasi olmakla eleştiriliyor.
AKP’nin eski milletvekili Hüseyin Kocabıyık da hem Twitter’dan yaptığı açıklamalarda birebir vakitte basına verdiği demeçlerde, hukuk dışı ve siyasi olarak betimlediği mahkeme sonucunı eleştirdi.
Önümüzdeki yıl Seyahat Parkı hareketlerinin 10. yılı olacak.
Peki İstanbul’da başladıktan daha sonra Türkiye’nin diğer kentlerine yayılan Seyahat Parkı aksiyonları AKP’nin bugüne kadarki siyasetlerini nasıl etkiledi?
Kamuoyu araştırmacısı ve siyasal irtibat uzmanı Dr. İbrahim Uslu, 2013 yılındaki Seyahat aksiyonları ve 17-25 Aralık operasyonlarını hükümetin otoriterleşmeye başlamasının miladı olarak tanımlıyor.
Uslu, “Güvenlik nedeni öne sürülerek sertliğe başvurabileceğini, olağanüstü siyasetler uygulayabileceğini Ak Parti o devirde öğrendi” tabirini kullanıyor.
Uslu’ya nazaran AKP’nin daha sonraki iki seçimi rahatlıkla kazanması, güvenlik tasasıyla seçmen davranışı içindeki bağlantıyı keşfetmesini sağladı.
Kadir Has Üniversitesi Memleketler arası Bağlar Kısmı Öğretim vazifelisi Soli Özel de o devrin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan‘ın Seyahat aksiyonlarını kendisine yöneltilmiş bir tehdit olarak gördüğünü söylüyor.
Gezi hareketleri tersi tavrın bugün de sürdürülmesi ise kutuplaşmanın yine körüklenmesi olarak görülüyor.
“Ya bu dalga AKP’yi yutacaktı ya da AKP dalganın üstesinden gelecekti”
Dr. İbrahim Uslu, Seyahat Parkı hareketlerinin AKP’nin son 9 yılındaki siyasi stratejisini etkilediğini vurguluyor:
“Gezi Parkı aksiyonları sırasında yaşananlar, güvenlik tasasıyla milliyetçi ve muhafazakar seçmenlerin oy verme davranışı içindeki ilgiyi Ak Parti’ye keşfettirmesi açısından bugünü bile etkiliyor.”
Uslu, Seyahat Parkı eylemlerindilk evvel muhalefetin organize ettiği toplumsal şovlara ya da aksiyonlara karşı AKP’nin sert bir tavrının olmadığını hatırlatıyor.
Gezi’dilk evvel 1 Mayıs kutlamalarının Taksim’de düzenlendiğini, Cumhuriyet mitinglerinin yapıldığını ve işleyen bir Avrupa Birliği süreci olduğunu hatırlatan Uslu, AKP’nin daha özgürlükçü ve liberal bir tavır izlediğini aktarıyor.
Ancak Uslu’ya göre AKP, Seyahat ile ‘O kadar özgürleştik ki artık bu bizi tehdit eder hale geldi’ fikrine büründü:
“Türkiye’nin her yerinde Seyahat ile bağlantılı hareketler olunca AKP’nin iktidarını sürdürmesinin iki yolu kalıyordu: Ya bu dalga onu yutacaktı ya da AKP biraz otoriterleşerek biraz seçmenini konsolide ederek bu dalganın üstesinden gelecekti. İkinciyi tercih etti.”
Karardaki muhalefet şerhi
Gezi Parkı hareketleri, 28 Mayıs 2013’te iş makinelerinin ağaçları sökmek gayesiyle Seyahat Parkı’na girmesiyle başladı.
Park’ta nöbet tutan etraf aktivistlerinin çadırlarının yakılması büyük reaksiyon topladı, akabinde hareketler bütün Türkiye’ye yayılarak hükümet aykırısı bir kimlik kazandı.
Gezi Parkı davası ise aksiyonların üzerinden dokuz yıl geçmesinin akabinde 25 Nisan’da tamamlanan duruşmayla karara bağlandı.
İş insanı Osman Kavala’ya ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezası; Mücella Yapıcı, Çiğdem Mater, Hakan Altınay, Mine Özerden, Can Atalay, Tayfun Kahraman ve Yiğit Ali Ekmekçi‘ye 18 yıl mahpus cezası verildi.
Osman Kavala, “Türkiye Cumhuriyeti devleti ve hükümetini ortadan kaldırma” gayesiyle Seyahat Parkı aksiyonlarının yöneticisi ve organizatörü olmak suçlamasıyla 2017 yılında gözaltına alındıktan daha sonra tutuklanmıştı.
Akademisyen Soli Özel, mahkeme sonucunı üzücü olarak nitelendirerek, “sonucun tüzel olmadığı muhalefet şerhini yazan hakimin yazdıklarıyla apaçık ortada” diyor.
Karara mahkeme heyetindeki üç yargıçtan biri muhalefet şerhi koydu.
Üye hakim, sanıklar hakkındaki dinleme kayıtlarının “yasak delil” kapsamında olması niçiniyle geçerli olmayacağını ve bu kanıtlardan öteki somut ve inandırıcı kanıt bulunmadığı için Kavala’nın tahliye edilmesi, öteki sanıkların da tutuklanmaması gerektiğini savundu.
“Geziciler” söylemi ile yaratılan kutuplaşma
Soli Özel, AKP ortasında o periyot cumhurbaşkanı olan Abdullah Gül ya da başbakan yardımcısı olan Bülent Arınç üzere isimlerin daha ölçülü bir tavır izlediğini, lakin Erdoğan’ın Seyahat Parkı aksiyonlarının şiddetle bastırılması talebinin ağır geldiğini aktarıyor.
O devir başbakan olan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Seyahat Parkı aksiyonlarını dış kaynaklarca kışkırtılan, kitlelerin sokaklara dökülmesiyle hükümetin değiştirilmesinin istendiği “bir darbe senaryosu” ve “darbe girişimi” olarak nitelendiriyor.
Erdoğan, Seyahat Parkı hareketleri sırasında mitingler düzenlenmiş, “Birkaç tane çapulcunun o meydana gelip insanımızı, halkımızı yanlış bilgilendirmek suretiyle tahrik etmesine pabuç bırakmayacağız” demişti.
Cumhurbaşkanı Gül ise sakin olunması ve kurallara uyulması daveti yaparken, “İyi niyetli bildiriler alındı. Günü geldiğinde gereği yapılır” formunda konuşmuştu.
3 Haziran 2013’te Seyahat aksiyonları sırasında Afrika tipine çıkmadan evvel düzenlediği basın toplantısında Erdoğan, “Bizim de konutlarında zorla tuttuğumuz bu ülkenin en az yüzde 50’si var” kelamlarını sarf etmişti.
Uzmanlara bakılırsa Erdoğan o gün bu sözlerle derinleştirdiği kutuplaşmayı bugün hala sürdürmek maksadında.
Özellikle erken seçim telaffuzlarının tartı kazandığı bu günlerde Erdoğan’ın “AKP’liler ve Geziciler” algısını körüklemek isteyebileceği lisana getirilmekte.
İbrahim Uslu’ya göre ekonomik tahribatı bugünden yarına düzeltemeyeceğinin farkında olan AKP, kutuplaşmayı bir daha tetikleyecek bir siyaset benimseyebilir.
“Sürekli bir düşmanın varlığını göstermiş oluyorsunuz”
Soli Özel de Seyahat Parkı aksiyonları aksisi telaffuzlar için, “Hem içeride daima bir düşmanın varlığını göstermiş oluyorsunuz tıpkı vakitte kutuplaşmayı derinleştiriyorsunuz. Kendi tabanınızı bir ortada tutma imkanı da sağlıyor” yorumunda bulunuyor.
Gezi Parkı hareketleri ile hükümetin muhalif seslere karşı sertleştirdiği tavır, 17-25 Aralık 2013’te yaşananlar ve 15 Temmuz 2016’daki darbe teşebbüsüyle daha baskıcı bir hale büründü.
17-25 Aralık 2013’te Gülen cemaatine mensup olmakla suçlanan emniyet vazifelileri ve yargı mensupları tarafınca hükümete karşı operasyon ve yargı süreci başlatılmış; bu süreç ile birlikte hükümet ve Gülen cemaati içindeki ayrılık sertleşmişti.
15 Temmuz 2016’daki darbe teşebbüsü ile Gülen cemaati “Fethullahçı Terör Örgütü“, özetlemek gerekirse FETÖ olarak tanımlandı, FETÖ’ye karşı bugün hala devam eden operasyonlar başlatıldı.
Özel ise Seyahat Parkı aksiyonlarının şiddetle bastırılmasıyla kitlesel toplumsal hareketlerin tekrar ortaya çıkmasının baskılandığı görüşünü aktarıyor.
Ancak Özel’e nazaran Seyahat aksiyonları sırasında yaşanan örgütlenme, dayanışma, toplumsal ve kültürel açıdan bölünen toplumsal kısımlar içinde kurulan köprüler yardımıyla ortaya çıkan farklı bir gelecek perspektifi, bir daha belirme potansiyelini taşıyor:
“O umudun ya da hissin hala var olduğunu; lakin kendisini ortaya çıkarmak konusunda anlaşılabilir niçinlerle girişken olmadığını düşünüyorum.”
AKP’nin eski milletvekili Hüseyin Kocabıyık da hem Twitter’dan yaptığı açıklamalarda birebir vakitte basına verdiği demeçlerde, hukuk dışı ve siyasi olarak betimlediği mahkeme sonucunı eleştirdi.
Önümüzdeki yıl Seyahat Parkı hareketlerinin 10. yılı olacak.
Peki İstanbul’da başladıktan daha sonra Türkiye’nin diğer kentlerine yayılan Seyahat Parkı aksiyonları AKP’nin bugüne kadarki siyasetlerini nasıl etkiledi?
Kamuoyu araştırmacısı ve siyasal irtibat uzmanı Dr. İbrahim Uslu, 2013 yılındaki Seyahat aksiyonları ve 17-25 Aralık operasyonlarını hükümetin otoriterleşmeye başlamasının miladı olarak tanımlıyor.
Uslu, “Güvenlik nedeni öne sürülerek sertliğe başvurabileceğini, olağanüstü siyasetler uygulayabileceğini Ak Parti o devirde öğrendi” tabirini kullanıyor.
Uslu’ya nazaran AKP’nin daha sonraki iki seçimi rahatlıkla kazanması, güvenlik tasasıyla seçmen davranışı içindeki bağlantıyı keşfetmesini sağladı.
Kadir Has Üniversitesi Memleketler arası Bağlar Kısmı Öğretim vazifelisi Soli Özel de o devrin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan‘ın Seyahat aksiyonlarını kendisine yöneltilmiş bir tehdit olarak gördüğünü söylüyor.
Gezi hareketleri tersi tavrın bugün de sürdürülmesi ise kutuplaşmanın yine körüklenmesi olarak görülüyor.
“Ya bu dalga AKP’yi yutacaktı ya da AKP dalganın üstesinden gelecekti”
Dr. İbrahim Uslu, Seyahat Parkı hareketlerinin AKP’nin son 9 yılındaki siyasi stratejisini etkilediğini vurguluyor:
“Gezi Parkı aksiyonları sırasında yaşananlar, güvenlik tasasıyla milliyetçi ve muhafazakar seçmenlerin oy verme davranışı içindeki ilgiyi Ak Parti’ye keşfettirmesi açısından bugünü bile etkiliyor.”
Uslu, Seyahat Parkı eylemlerindilk evvel muhalefetin organize ettiği toplumsal şovlara ya da aksiyonlara karşı AKP’nin sert bir tavrının olmadığını hatırlatıyor.
Gezi’dilk evvel 1 Mayıs kutlamalarının Taksim’de düzenlendiğini, Cumhuriyet mitinglerinin yapıldığını ve işleyen bir Avrupa Birliği süreci olduğunu hatırlatan Uslu, AKP’nin daha özgürlükçü ve liberal bir tavır izlediğini aktarıyor.
Ancak Uslu’ya göre AKP, Seyahat ile ‘O kadar özgürleştik ki artık bu bizi tehdit eder hale geldi’ fikrine büründü:
“Türkiye’nin her yerinde Seyahat ile bağlantılı hareketler olunca AKP’nin iktidarını sürdürmesinin iki yolu kalıyordu: Ya bu dalga onu yutacaktı ya da AKP biraz otoriterleşerek biraz seçmenini konsolide ederek bu dalganın üstesinden gelecekti. İkinciyi tercih etti.”
Karardaki muhalefet şerhi
Gezi Parkı hareketleri, 28 Mayıs 2013’te iş makinelerinin ağaçları sökmek gayesiyle Seyahat Parkı’na girmesiyle başladı.
Park’ta nöbet tutan etraf aktivistlerinin çadırlarının yakılması büyük reaksiyon topladı, akabinde hareketler bütün Türkiye’ye yayılarak hükümet aykırısı bir kimlik kazandı.
Gezi Parkı davası ise aksiyonların üzerinden dokuz yıl geçmesinin akabinde 25 Nisan’da tamamlanan duruşmayla karara bağlandı.
İş insanı Osman Kavala’ya ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezası; Mücella Yapıcı, Çiğdem Mater, Hakan Altınay, Mine Özerden, Can Atalay, Tayfun Kahraman ve Yiğit Ali Ekmekçi‘ye 18 yıl mahpus cezası verildi.
Osman Kavala, “Türkiye Cumhuriyeti devleti ve hükümetini ortadan kaldırma” gayesiyle Seyahat Parkı aksiyonlarının yöneticisi ve organizatörü olmak suçlamasıyla 2017 yılında gözaltına alındıktan daha sonra tutuklanmıştı.
Akademisyen Soli Özel, mahkeme sonucunı üzücü olarak nitelendirerek, “sonucun tüzel olmadığı muhalefet şerhini yazan hakimin yazdıklarıyla apaçık ortada” diyor.
Karara mahkeme heyetindeki üç yargıçtan biri muhalefet şerhi koydu.
Üye hakim, sanıklar hakkındaki dinleme kayıtlarının “yasak delil” kapsamında olması niçiniyle geçerli olmayacağını ve bu kanıtlardan öteki somut ve inandırıcı kanıt bulunmadığı için Kavala’nın tahliye edilmesi, öteki sanıkların da tutuklanmaması gerektiğini savundu.
“Geziciler” söylemi ile yaratılan kutuplaşma
Soli Özel, AKP ortasında o periyot cumhurbaşkanı olan Abdullah Gül ya da başbakan yardımcısı olan Bülent Arınç üzere isimlerin daha ölçülü bir tavır izlediğini, lakin Erdoğan’ın Seyahat Parkı aksiyonlarının şiddetle bastırılması talebinin ağır geldiğini aktarıyor.
O devir başbakan olan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Seyahat Parkı aksiyonlarını dış kaynaklarca kışkırtılan, kitlelerin sokaklara dökülmesiyle hükümetin değiştirilmesinin istendiği “bir darbe senaryosu” ve “darbe girişimi” olarak nitelendiriyor.
Erdoğan, Seyahat Parkı hareketleri sırasında mitingler düzenlenmiş, “Birkaç tane çapulcunun o meydana gelip insanımızı, halkımızı yanlış bilgilendirmek suretiyle tahrik etmesine pabuç bırakmayacağız” demişti.
Cumhurbaşkanı Gül ise sakin olunması ve kurallara uyulması daveti yaparken, “İyi niyetli bildiriler alındı. Günü geldiğinde gereği yapılır” formunda konuşmuştu.
3 Haziran 2013’te Seyahat aksiyonları sırasında Afrika tipine çıkmadan evvel düzenlediği basın toplantısında Erdoğan, “Bizim de konutlarında zorla tuttuğumuz bu ülkenin en az yüzde 50’si var” kelamlarını sarf etmişti.
Uzmanlara bakılırsa Erdoğan o gün bu sözlerle derinleştirdiği kutuplaşmayı bugün hala sürdürmek maksadında.
Özellikle erken seçim telaffuzlarının tartı kazandığı bu günlerde Erdoğan’ın “AKP’liler ve Geziciler” algısını körüklemek isteyebileceği lisana getirilmekte.
İbrahim Uslu’ya göre ekonomik tahribatı bugünden yarına düzeltemeyeceğinin farkında olan AKP, kutuplaşmayı bir daha tetikleyecek bir siyaset benimseyebilir.
“Sürekli bir düşmanın varlığını göstermiş oluyorsunuz”
Soli Özel de Seyahat Parkı aksiyonları aksisi telaffuzlar için, “Hem içeride daima bir düşmanın varlığını göstermiş oluyorsunuz tıpkı vakitte kutuplaşmayı derinleştiriyorsunuz. Kendi tabanınızı bir ortada tutma imkanı da sağlıyor” yorumunda bulunuyor.
Gezi Parkı hareketleri ile hükümetin muhalif seslere karşı sertleştirdiği tavır, 17-25 Aralık 2013’te yaşananlar ve 15 Temmuz 2016’daki darbe teşebbüsüyle daha baskıcı bir hale büründü.
17-25 Aralık 2013’te Gülen cemaatine mensup olmakla suçlanan emniyet vazifelileri ve yargı mensupları tarafınca hükümete karşı operasyon ve yargı süreci başlatılmış; bu süreç ile birlikte hükümet ve Gülen cemaati içindeki ayrılık sertleşmişti.
15 Temmuz 2016’daki darbe teşebbüsü ile Gülen cemaati “Fethullahçı Terör Örgütü“, özetlemek gerekirse FETÖ olarak tanımlandı, FETÖ’ye karşı bugün hala devam eden operasyonlar başlatıldı.
Özel ise Seyahat Parkı aksiyonlarının şiddetle bastırılmasıyla kitlesel toplumsal hareketlerin tekrar ortaya çıkmasının baskılandığı görüşünü aktarıyor.
Ancak Özel’e nazaran Seyahat aksiyonları sırasında yaşanan örgütlenme, dayanışma, toplumsal ve kültürel açıdan bölünen toplumsal kısımlar içinde kurulan köprüler yardımıyla ortaya çıkan farklı bir gelecek perspektifi, bir daha belirme potansiyelini taşıyor:
“O umudun ya da hissin hala var olduğunu; lakin kendisini ortaya çıkarmak konusunda anlaşılabilir niçinlerle girişken olmadığını düşünüyorum.”
- Gezi Parkı davası sonucu için Kavala ve öteki sanıkların avukatları ne diyor?
- Gezi Parkı davası kararları Türkiye’nin Batı’yla bağlantılarını nasıl etkileyecek?
- İktidar ve muhalefet, Seyahat Parkı davası sonucunın siyasi ve hukuksal sonuçlarını nasıl yorumluyor?