Tarihçi – müellif Prof. Dr. İlber Ortaylı, “Yeni Türkiye’ tabiri ve sloganı son 100 yıl için kullanılabilir.” değerlendirmesini yaptı.
Ortaylı yazısında, “Onda dahi II. Meşrutiyet’in, Genç Osmanlıların hatta 18. asır Türkiye’sinin temel rolünü unutmamak gerekir. Bu memleket; tıbbiyeye, mühendislik eğitimine, çağdaş topçuluk ve askerliğe ta 18. asırdan ve de Avrupa edebiyatı ile ideolojisini asıl kaynaklara inerek en azından 19. asırdan beri inceleme sürecine sahip. En klasik tarihçimiz Cevdet Paşa da Çar I. Petro’ya, “Deli Petro” değil, “Büyük Petro” demek üzere bir alışkanlığı erkenden edinmiş. Ordumuzda, Harbiye’de çeşitli lisanlar okunuyor, Rusça ve Farsça dahil çeviriler yapılıyordu, tıbbiyemizde her milletten profesör vardı. Arkeolojik hafriyatlar yapıyorduk lakin Cumhuriyet Türkiyesi bu arkeolojiyi üniversitede, akademik bir öğretim kolu ve bilimsel disiplin haline getirdi. Batı müziğine Sultan Abdülmecid ve Sultan Abdülaziz bile vakıf. Hatta Sultan Abdülaziz ve Sultan Murad’ın besteleri var lakin o müziği geniş kitlelere öğretecek, sevdirecek, götürecek insanları lakin Cumhuriyet’in devlet konservatuvarları yaptı. Bu iş Cumhuriyet’in başarısıdır.” kanısını lisana getirdi.
Ortaylı şunları kaydetti:
“bahsetmiş olduğumiz “Yeni Türkiye”, son asrın sıfatıdır. Olumlu şeyler üzere olumsuz gelişmeler de orada başlar ve vaktiniz da aslına bakarsan ister istemez o mirasın altında kalır. Bu mirası değiştirebildiği ölçüde reformcudur. Bu değişiklik ve ıslahatı da günü gününe gözlemeniz, hissetmeniz mümkün değildir. Geçen vaktin içerisinde bir kıymetlendirme yapılır.
Herhangi bir olayı kıymetlendirmek için Batı’daki ve Doğu’daki bilge çevreler son 500 yılı taramayı prosedür edinmişlerdir. Bu türel kurumlarda ve kurumlarda bu biçimdedir, iktisadi yapılanmayı anlamak için de bu biçimdedir. Batı’nın tarih anlayışı ve branşları dünyanın doğusunda da muvaffakiyetle tatbik edilir ve kimin kime tarih öğrettiği malumdur. Siyasetçi gerçek bir tarihçilik yapamaz.”
Ortaylı yazısında, “Onda dahi II. Meşrutiyet’in, Genç Osmanlıların hatta 18. asır Türkiye’sinin temel rolünü unutmamak gerekir. Bu memleket; tıbbiyeye, mühendislik eğitimine, çağdaş topçuluk ve askerliğe ta 18. asırdan ve de Avrupa edebiyatı ile ideolojisini asıl kaynaklara inerek en azından 19. asırdan beri inceleme sürecine sahip. En klasik tarihçimiz Cevdet Paşa da Çar I. Petro’ya, “Deli Petro” değil, “Büyük Petro” demek üzere bir alışkanlığı erkenden edinmiş. Ordumuzda, Harbiye’de çeşitli lisanlar okunuyor, Rusça ve Farsça dahil çeviriler yapılıyordu, tıbbiyemizde her milletten profesör vardı. Arkeolojik hafriyatlar yapıyorduk lakin Cumhuriyet Türkiyesi bu arkeolojiyi üniversitede, akademik bir öğretim kolu ve bilimsel disiplin haline getirdi. Batı müziğine Sultan Abdülmecid ve Sultan Abdülaziz bile vakıf. Hatta Sultan Abdülaziz ve Sultan Murad’ın besteleri var lakin o müziği geniş kitlelere öğretecek, sevdirecek, götürecek insanları lakin Cumhuriyet’in devlet konservatuvarları yaptı. Bu iş Cumhuriyet’in başarısıdır.” kanısını lisana getirdi.
Ortaylı şunları kaydetti:
“bahsetmiş olduğumiz “Yeni Türkiye”, son asrın sıfatıdır. Olumlu şeyler üzere olumsuz gelişmeler de orada başlar ve vaktiniz da aslına bakarsan ister istemez o mirasın altında kalır. Bu mirası değiştirebildiği ölçüde reformcudur. Bu değişiklik ve ıslahatı da günü gününe gözlemeniz, hissetmeniz mümkün değildir. Geçen vaktin içerisinde bir kıymetlendirme yapılır.
Herhangi bir olayı kıymetlendirmek için Batı’daki ve Doğu’daki bilge çevreler son 500 yılı taramayı prosedür edinmişlerdir. Bu türel kurumlarda ve kurumlarda bu biçimdedir, iktisadi yapılanmayı anlamak için de bu biçimdedir. Batı’nın tarih anlayışı ve branşları dünyanın doğusunda da muvaffakiyetle tatbik edilir ve kimin kime tarih öğrettiği malumdur. Siyasetçi gerçek bir tarihçilik yapamaz.”