Seçimlerin Haziran 2023’te yapılması halinde uygulanacak olan yeni seçim yasası değişikliğiyle, ittifaka katılan siyasi partilerin çıkaracağı milletvekili sayısının, seçim etraflarından aldıkları oy oranına göre hesaplanacak olması, muhalefet partilerinde yeni formül arayışlarını gündeme getirdi. Muhalefet, yeni seçim yasasının, oy oranı düşük partilerin milletvekili çıkarmasını zorlaştıran unsurunu Anayasa Mahkemesi’ne taşımadı, lakin alanda bu kuvvetliğü aşacak yolları tartışmaya başladı. Yeni düzenlemeye karşı birinci öneriyi getiren başkan ise Saadet Partisi Genel Lideri Temel Karamollaoğlu oldu ve “üçüncü ittifak” teklifini birinci defa kamuoyuna deklare etti.
Karamollaoğlu, Karar TV’de katıldığı programda, 2018 seçimlerinde uygulanan sistemde, ittifaka katılan partilerin çıkaracağı milletvekili sayısının, ittifak oylarının, her bir partinin oyuna bölünmesi ile hesaplandığını, lakin artık her partinin kendi oy oranına bakılırsa çıkaracağını anımsatıp, yeni yol aramak gerektiğini vurguladı. Karamollaoğlu, “Bunu kamuoyuna birinci sefer söylüyorum” diyerek, şu öneriyi getirdi:
“Şu anda koşullar değişti. Seçim kanunu ile bir arada görüşlerimiz de değişti. 6’lı masa aslında muhalefetin diyalog ortamını oluşturuyor. Vilayetle de her noktada bir arada hareket etme mecburiyeti yok. aslına bakarsan bu durum da çıkan kanunla ortadan kalkmış oldu. 6’lı masanın olması, sıkıntıların birlikte yürütülmesine fırsat veriyor. Bunun faydalı olacağını düşünüyorum. Lakin üçüncü ittifak, yeni seçim kanunundan dolayı olabilir. Tek tek de girilirse, 3 partinin aldıkları oyu bir arada oldukları takdirde üst üste khalbukinız daha büyük çoğunluk elde edersiniz. Milletvekili çıkarma ihtimali artar. Yahut bu biçimde bir ortam oluştuğu takdirde bu bir yeni iştirake vesile olabilir.”
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem mutabakatını hazırlayan 6 siyasi partinin işbirliğinin ilerleyen süreçte “seçim ittifakına” dönüşme ihtimalinin yüksek görüldüğü bir noktada Karamollaoğlu’nun bu önerisi “Millet İttifakı”ndaki istikrarları nasıl etkileyeceği tartışmasını de birlikteinde getirdi.
Saadet Partili Kaya: Siyasi ittifak arayışı değil
BBC Türkçe’ye konuşan Saadet Partisi Genel Lider Yardımcısı Bülent Kaya, Karamollaoğlu’nun Millet İttifakı haricinde bir üçüncü ittifaktan kelam etmediğini, ittifak ortasında kalarak, iki ya da üç partinin daha fazla milletvekili çıkarmak için tek listeden seçime girmeyi önerdiğini söz etti.
Kamuoyunda “ittifak ortasında ittifak” diye nitelendirilen bir sistemi tanım eden Kaya, kamuoyunda bu formüllerin de tartışıldığına dikkat çekti. Kaya, önerdikleri formülün, ittifak ortasında yer alan öteki partilerin aleyhine bir durum doğurmayacağını, bilakis oy oranı daha düşük olan siyasi partilerin tek parti listesinden seçime girmesiyle daha fazla milletvekili çıkarmanın mümkün olabileceği görüşünde. Teklifin bir “siyasi ittifak arayışı” olmadığını belirten Kaya şu görüşleri lisana getirdi:
“Bu, seçim yasasının getirdiği avantajları kullanmak, dezavantajlarını ortadan kaldıracak formül arayışıdır. Yani bir siyasal ittifak arayışı değildir. Bunu yalnızca biz konuşmuyoruz, bu kamuoyunda konuşuluyor, Ak Parti ortasında de bu konuşuluyor, AK Parti ile MHP’nin birlikte seçime girme ihtimali, birtakım yerlerde AK Parti, kimi yerlerde MHP’nin seçime girmemesi üzere formüller konuşuluyor.
“Ne avantaj getirir? Milletvekili seçimi için söylüyorum, oylar birlikte sayıldığında, üç parti yüzde 5’er oy alsa yüzde 15’e tekabül etmiyor, farklı ayrı milletvekili çıkaramıyor, ancak birlikte girerse milletvekili çıkarabiliyorsunuz. Lokal seçimlerde bu biraz uygulandı, kimi yerlerde CHP ve GÜZEL Parti farklı başka aday gösterdi, kritik yerlerde tek adaya oy verdi.”
Kaya, Karamollaoğlu’nun teklifinin yalnızca parlamento seçimine dönük olduğuna dikkat çekerek, güçlendirilmiş parlamenter sistem mutabakatına varan 6 partinin ortak cumhurbaşkanı adayı çıkarması konusunda kararlı olduklarını vurguladı.
Karamollaoğlu’nun AKP’den kopma eğilimindeki yüzde 15’lik seçmen kitlesinin oyunu alma hesabına da dikkat çeken Kaya, “Kamuoyu araştırmalarında bu oran yüzde 25 civarına kadar çıkıyor. Bu, oyum boşa sarfiyat tasası olan seçmene kuvvetli bir alternatif oluşturur. Lakin cumhurbaşkanlığı seçiminde yalnızca o seçmenin oyunu almak için yalnızca o seçmen kitlesine hitap eden bir aday göstermek de hakikat değil” dedi.
DEVA Partisi Genel Lider Yardımcısı Şahin: Gaza gelmeyiz
DEVA Partisi Genel Lider Yardımcısı İdris Şahin ise Karamollaoğlu’nun açıklamasının hayli yeni olduğunu belirtirken, parti olarak öncelikli gayelerinin, cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini değiştirmek olduğunu söylemiş oldu. 6 siyasi partinin geçiş sürecini sağlam bir yere oturtması halinde ittifakları, adayı konuşmaya başlayacağına işaret eden Şahin, ittifak formüllerinin de 6’lı masanın vereceği karara nazaran şekilleneceğini vurguladı:
“Önce bu demokrasi alanını düzeltmek, onarmak lazım, daha sonrasında çıkıp rekabet etmek lazım. Biz güçlendirilmiş parlamenter sistem masasını, rekabet öncesi işbirliği protokolü olarak görüyoruz. Önceliğimiz güçlendirilmiş parlamenter sistemi gerçekleştirecek ortak cumhurbaşkanı adayını birlikte belirlemek, daha sonrasında masadan çıkacak karara nazaran ittifak yapısı tek başına mı başka farklı mı gireceksiniz yoksa güçlendirilmiş parlamenter sistemi savunanlar farklı farklı bloklar halinde mi seçime girecek buna da bu masa karar versin.”
Şahin, ittifakın biçimiyle ilgili 6’lı masanın kararlarına uyacaklarını fakat, tek şartlarının da birinci sefer seçime girecekleri için “kendi parti amblemleri ve adıyla” seçime girmek olduğunu vurguladı. Şahin, Karamollaoğlu’nun bu öneriyi niye getirmiş olabileceğine ait ise şu görüşleri lisana getirdi:
“Hep iktidarın gündem değiştirecek hali yok, Temel Beyefendi 40 yıllık kurt bir siyasetçi. Sanki iktidarın içine bir kor düşürebilir miyiz? Onların da en epeyce korktuğu bu. Zira, ister istemez AK Parti seçmeninde, ‘siz CHP’nin yörüngesinde mi hareket edeceksiniz, farklı ittifak olsanız gümbür gümbür gelseniz’ diye söyleyenler, düşünenler var. bu biçimde gaz veren epey fakat biz DEVA Partisi olarak bu gazlara gelmeyecek kadar deneyim sahibiyiz.”
‘Muhafazakar seçmeni dar sokaktan çıkarmak için çalışma yapıyoruz’
Gelecek Partisi Genel Lider Yardımcısı Nedim Yamalı ise şu anda ittifakların haline ait verilmiş bir karar olmadığını lakin Saadet Partisi ile işbirliğine kapalı bir tavırları olmadığını söylemiş oldu.
“Bizim parlamenter sistemle ilgili kuvvetli bir işbirliğimiz var ve 6’lı masanın ortak cumhurbaşkanı adayı çıkarması konusunda karar birliği aşağı üst var. Alışılmış seçimlere ittifak ortasında mi girilecek, bu bahiste bir sonucumız yok. Olağan 6’lı masadaki 6 başkanın başırılı bir birlikteliği var.
“Nihayetinde bu uğraşlar da aylık toplantılarda konuşulacak. 6’lı masa toplantıları devam edecek, işbirliği süreci kesinlikle devam edecek, biz de önümüzü görmek ve kendi yol haritamızı çizmek için simülasyonlar yapıyoruz. AK Parti kendini alternatifsiz bakılırsarek, muhafazakar seçmeni bir dar bir alana sokmaya çalışıyor. Muhafazakar seçmenin girdiği bu dar sokaktan nasıl çıkacağı konusunda elbette, Gelecek Partisi olarak kendi çalışmamızı yapıyoruz.”
Karamollaoğlu, Karar TV’de katıldığı programda, 2018 seçimlerinde uygulanan sistemde, ittifaka katılan partilerin çıkaracağı milletvekili sayısının, ittifak oylarının, her bir partinin oyuna bölünmesi ile hesaplandığını, lakin artık her partinin kendi oy oranına bakılırsa çıkaracağını anımsatıp, yeni yol aramak gerektiğini vurguladı. Karamollaoğlu, “Bunu kamuoyuna birinci sefer söylüyorum” diyerek, şu öneriyi getirdi:
“Şu anda koşullar değişti. Seçim kanunu ile bir arada görüşlerimiz de değişti. 6’lı masa aslında muhalefetin diyalog ortamını oluşturuyor. Vilayetle de her noktada bir arada hareket etme mecburiyeti yok. aslına bakarsan bu durum da çıkan kanunla ortadan kalkmış oldu. 6’lı masanın olması, sıkıntıların birlikte yürütülmesine fırsat veriyor. Bunun faydalı olacağını düşünüyorum. Lakin üçüncü ittifak, yeni seçim kanunundan dolayı olabilir. Tek tek de girilirse, 3 partinin aldıkları oyu bir arada oldukları takdirde üst üste khalbukinız daha büyük çoğunluk elde edersiniz. Milletvekili çıkarma ihtimali artar. Yahut bu biçimde bir ortam oluştuğu takdirde bu bir yeni iştirake vesile olabilir.”
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem mutabakatını hazırlayan 6 siyasi partinin işbirliğinin ilerleyen süreçte “seçim ittifakına” dönüşme ihtimalinin yüksek görüldüğü bir noktada Karamollaoğlu’nun bu önerisi “Millet İttifakı”ndaki istikrarları nasıl etkileyeceği tartışmasını de birlikteinde getirdi.
Saadet Partili Kaya: Siyasi ittifak arayışı değil
BBC Türkçe’ye konuşan Saadet Partisi Genel Lider Yardımcısı Bülent Kaya, Karamollaoğlu’nun Millet İttifakı haricinde bir üçüncü ittifaktan kelam etmediğini, ittifak ortasında kalarak, iki ya da üç partinin daha fazla milletvekili çıkarmak için tek listeden seçime girmeyi önerdiğini söz etti.
Kamuoyunda “ittifak ortasında ittifak” diye nitelendirilen bir sistemi tanım eden Kaya, kamuoyunda bu formüllerin de tartışıldığına dikkat çekti. Kaya, önerdikleri formülün, ittifak ortasında yer alan öteki partilerin aleyhine bir durum doğurmayacağını, bilakis oy oranı daha düşük olan siyasi partilerin tek parti listesinden seçime girmesiyle daha fazla milletvekili çıkarmanın mümkün olabileceği görüşünde. Teklifin bir “siyasi ittifak arayışı” olmadığını belirten Kaya şu görüşleri lisana getirdi:
“Bu, seçim yasasının getirdiği avantajları kullanmak, dezavantajlarını ortadan kaldıracak formül arayışıdır. Yani bir siyasal ittifak arayışı değildir. Bunu yalnızca biz konuşmuyoruz, bu kamuoyunda konuşuluyor, Ak Parti ortasında de bu konuşuluyor, AK Parti ile MHP’nin birlikte seçime girme ihtimali, birtakım yerlerde AK Parti, kimi yerlerde MHP’nin seçime girmemesi üzere formüller konuşuluyor.
- Seçim Yasası: İttifak düzenlemesi niye getirildi, muhalefet aleyhine sonuç doğurur mu?
“Ne avantaj getirir? Milletvekili seçimi için söylüyorum, oylar birlikte sayıldığında, üç parti yüzde 5’er oy alsa yüzde 15’e tekabül etmiyor, farklı ayrı milletvekili çıkaramıyor, ancak birlikte girerse milletvekili çıkarabiliyorsunuz. Lokal seçimlerde bu biraz uygulandı, kimi yerlerde CHP ve GÜZEL Parti farklı başka aday gösterdi, kritik yerlerde tek adaya oy verdi.”
Kaya, Karamollaoğlu’nun teklifinin yalnızca parlamento seçimine dönük olduğuna dikkat çekerek, güçlendirilmiş parlamenter sistem mutabakatına varan 6 partinin ortak cumhurbaşkanı adayı çıkarması konusunda kararlı olduklarını vurguladı.
Karamollaoğlu’nun AKP’den kopma eğilimindeki yüzde 15’lik seçmen kitlesinin oyunu alma hesabına da dikkat çeken Kaya, “Kamuoyu araştırmalarında bu oran yüzde 25 civarına kadar çıkıyor. Bu, oyum boşa sarfiyat tasası olan seçmene kuvvetli bir alternatif oluşturur. Lakin cumhurbaşkanlığı seçiminde yalnızca o seçmenin oyunu almak için yalnızca o seçmen kitlesine hitap eden bir aday göstermek de hakikat değil” dedi.
DEVA Partisi Genel Lider Yardımcısı Şahin: Gaza gelmeyiz
DEVA Partisi Genel Lider Yardımcısı İdris Şahin ise Karamollaoğlu’nun açıklamasının hayli yeni olduğunu belirtirken, parti olarak öncelikli gayelerinin, cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini değiştirmek olduğunu söylemiş oldu. 6 siyasi partinin geçiş sürecini sağlam bir yere oturtması halinde ittifakları, adayı konuşmaya başlayacağına işaret eden Şahin, ittifak formüllerinin de 6’lı masanın vereceği karara nazaran şekilleneceğini vurguladı:
“Önce bu demokrasi alanını düzeltmek, onarmak lazım, daha sonrasında çıkıp rekabet etmek lazım. Biz güçlendirilmiş parlamenter sistem masasını, rekabet öncesi işbirliği protokolü olarak görüyoruz. Önceliğimiz güçlendirilmiş parlamenter sistemi gerçekleştirecek ortak cumhurbaşkanı adayını birlikte belirlemek, daha sonrasında masadan çıkacak karara nazaran ittifak yapısı tek başına mı başka farklı mı gireceksiniz yoksa güçlendirilmiş parlamenter sistemi savunanlar farklı farklı bloklar halinde mi seçime girecek buna da bu masa karar versin.”
Şahin, ittifakın biçimiyle ilgili 6’lı masanın kararlarına uyacaklarını fakat, tek şartlarının da birinci sefer seçime girecekleri için “kendi parti amblemleri ve adıyla” seçime girmek olduğunu vurguladı. Şahin, Karamollaoğlu’nun bu öneriyi niye getirmiş olabileceğine ait ise şu görüşleri lisana getirdi:
“Hep iktidarın gündem değiştirecek hali yok, Temel Beyefendi 40 yıllık kurt bir siyasetçi. Sanki iktidarın içine bir kor düşürebilir miyiz? Onların da en epeyce korktuğu bu. Zira, ister istemez AK Parti seçmeninde, ‘siz CHP’nin yörüngesinde mi hareket edeceksiniz, farklı ittifak olsanız gümbür gümbür gelseniz’ diye söyleyenler, düşünenler var. bu biçimde gaz veren epey fakat biz DEVA Partisi olarak bu gazlara gelmeyecek kadar deneyim sahibiyiz.”
‘Muhafazakar seçmeni dar sokaktan çıkarmak için çalışma yapıyoruz’
Gelecek Partisi Genel Lider Yardımcısı Nedim Yamalı ise şu anda ittifakların haline ait verilmiş bir karar olmadığını lakin Saadet Partisi ile işbirliğine kapalı bir tavırları olmadığını söylemiş oldu.
“Bizim parlamenter sistemle ilgili kuvvetli bir işbirliğimiz var ve 6’lı masanın ortak cumhurbaşkanı adayı çıkarması konusunda karar birliği aşağı üst var. Alışılmış seçimlere ittifak ortasında mi girilecek, bu bahiste bir sonucumız yok. Olağan 6’lı masadaki 6 başkanın başırılı bir birlikteliği var.
“Nihayetinde bu uğraşlar da aylık toplantılarda konuşulacak. 6’lı masa toplantıları devam edecek, işbirliği süreci kesinlikle devam edecek, biz de önümüzü görmek ve kendi yol haritamızı çizmek için simülasyonlar yapıyoruz. AK Parti kendini alternatifsiz bakılırsarek, muhafazakar seçmeni bir dar bir alana sokmaya çalışıyor. Muhafazakar seçmenin girdiği bu dar sokaktan nasıl çıkacağı konusunda elbette, Gelecek Partisi olarak kendi çalışmamızı yapıyoruz.”
- Seçim Yasası: Baraj yüzde 7’ye indi, seçim konseylerinde kıdemli hakimin bakılırsav almasına son verildi
- Mansur Yavaş: Ankara Büyükşehir Belediye Lideri, cumhurbaşkanı adaylığı tartışması için ‘Siyasetin ortasında değilim’ dedi