50 yıllık müddette, internetle yalnızca bir ekrandan değil değil muhtemelen farklı biçimde etkileşime geçiyor olacağız.
Bu vakte kadar Artırılmış Gerçeklik (AR) ile objeleri elimizle denetim edebilir; Sanal Gerçeklik (VR) alemlerini keşfedebilir ve gerçekle dijitali bugün hayal edemediğimiz biçimlerde bir ortaya getirebiliriz.
Peki tüm bunlar çalışma ömrümüz için ne manaya gelecek?
Halihazırda 9’dan 5’e çalışma nizamından ve klasik ofis teriminden uzaklaşıyoruz.
2 yıl süren pandemi kapanmalarıyla sanal toplantıları sevmeyi öğrendik.
Peki mantıken bundan daha sonraki adım, her insanın 3d çizgi sinemalara benzeri temsilcilerinin etrafta dolaştığı, birbiriyle konuştuğu ve etkileşime geçtiği sanal bir cihan olarak planlanan metaverse cihanında çalışmak mı?
Metaverse: Tartışmalı bir konu
Her şeydilk evvel “Metaverse abartılan bir terim” demek kıymetli çünkü çabucak hemen “metaverse diye sanal bir cihan yok”.
Ve hatta bu kavrama yatırım yapanlar içinde neye benzeyeceği konusunda bir uzlaşı da kelam konusu değil.
Bugün teknoloji rekabeti niçiniyle birbiriyle irtibatlı olmayan rakip sanal dünyalar gelecekte ilişkili hale gelecek mi?
Orada gerçek dünyadan daha fazla vakit geçirecek miyiz?
Bu ortamları yönetmek için büsbütün yeni kurallara muhtaçlık duyacak mıyız?
Bu soruların hiç birinin hala cevabı yok.
Buna rağmen firmaların metaverse ile yeni gelir yaratma fırsatları görmesi, kavramın abartılması ve ilgi yağmuruna tutulmasıyla sonuçlandı.
Meta’nın Horizon Worlds’ünden Roblox ve Fortnite üzere oyunlara; Sandbox ve Dencentraland üzere yeni oluşturulan yerlere farklı şirketler metaverse üstündeki erken devir çalışmalarını halihazırda paylaştı.
Nike, sanal spor ayakkabılarını metaverse üzerinde satışa çıkarırken, HSBC Sandbox’ta arazi satın aldı. Coca-Cola, Louis Vuitton ve Sotheby’s Decentraland’de yer almayı tercih etti.
Metaverse terimi birinci kere 30 yıl evvel muharrir Neal Stephenson tarafınca ortaya atılmıştı.
Yazarın Parazit (Snow Crash) isimli kitabında kahramanın memnunluğu sanal gerçeklikte bulması anlatılıyor.
Bu kurguyu gerçeğe dönüştürecek tahminen en yiğit adım Aralık 2021’de Facebook’un çatı şirketinin ismini Meta olarak değiştirmesiyle geldi.
Bu, halihazırda VR alanına milyarlarca dolar yatırım yapan şirketin metaverse’te öncelikli hale gelmesi sürecinde açık bir bildiriydi.
Meta’nın vizyonu herkesi ikna etmedi
Ancak şirketin devasa yatırımı tüm hissedarlarını keyifli etmedi. Kimileri şirketin VR alanına epeyce fazla para harcadığını düşündüğünü açıkça tabir etti.
The Verge isimli teknoloji haber sitesinin geçen Ekim’de yayımladığı ve Meta’nın şirket içi yazışmalarına dayandırılan bir haberde Horizon Worlds platformunun hayli fazla programlama yanlışı içerdiği ve şirket çalışanları tarafınca pek kullanılmadığı belirtiliyordu.
Metaverse için yazılım üreten Improbable firmasının CEO’su ve Sanal Toplum (Virtual Society) kitabının muharriri Herman Narula, Meta CEO’su Mark Zuckerberg’ün metaverse vizyonunu ikna edici bulmuyor.
Narula, “niçin beşerler metaverse’te gerçek ofislerimize benzeri yerlerde çalışmak istesin ki?” diye soruyor ve şu biçimde devam ediyor:
“Yaratıcı yerlerdeki yeni gerçekliklerin maksadı, yalnızca gerçek dünyadakilerin kopyalanması değil, yer tecrübelerimizin geliştirilmesidir. Ancak metaverse’te fazlaca fazla iş imkanı olacağını düşünüyorum, mesela moderatörlere gereksinimimiz olacak.”
Metaverse’ün moderasyon ya da denetlenmesi tarafı çok tartışmalı bir mevzu zira milyarlarca avatarın canlı sohbetlerini izlmeye çalışmak yalnızca teknik olarak kolay olsa gerek; bununla birlikte bu avatarların aktivitelerinden kaynaklanan devasa büyüklükte bilgilere ne olacağı da değerli bir soru.
‘Havadan sudan ofis sohbetlerinin daima izlenen metaverse ortamlarına taşındığını düşünün’
Stanford Üniversitesi tarafınca yapılan bir araştırma, sanal gerçeklikte geçirilen 20 dakikada 2 milyar tekil vücut hareketi kaydı oluşturulduğunu bulmuştu. Bu, şirketler için yeni bir güçlü data akışı manasına geliyor.
Çevrim içi güvenlik şirketi HackerOne’ın kurucu ortağı Alex Rice, şirketlerin metaverse’ü yalnızca çalışanlarına açmadan evvel bile tasarım konusuna ağır vakit harcanması gerektiğini söylüyor.
Rice, “Ofislerdeki temiz havadan sudan sohbetleri düşünün. Bu sohbetlerin daima izlenen metaverse’te gerçekleşmesi muhakkak esaslı sonuçlar doğurur.” diyor ve ekliyor:
“Çalışanlar iş arkadaşlarıyla özel ve gayri resmi olduğunu düşündükleri bir sohbette söylemiş oldukleri yüzünden birdenbire işten çıkarılabilir; zira bu konuşmalar artık kitlesel nezaretin bir kesimi haline gelir.”
Immersive Wire isimli teknoloji bülteninin editörü Tom Ffiske, metaverse’te çalışacağımızı düşünmek için fazla etken olduğu görüşünde.
Ffiske, “Metaverse tartışmalarının önünde hala zorluklar var, tarifi hala problemli ve tartışmalı. Tabirin tarifi hala eksik ve tartışmalıyken gelecekte metaverse cihanında çalışıp çalışmayacağımızı söylemek nitekim zor” diyor.
hemen çabucak metaverse’ün ne olduğu konusunda hiç kimse somut bir şey söyleyemese de, piyasa pahasının çok yüksek olacağı istikametinde kararlı kestirimler var.
‘Şirketlerin niye burada olduklarını sorgulamalı’
McKinsey’e nazaran metaverse’ün piyasa pahası 203’da 5 trilyon doları bulacak.
Benzer biçimde danışmanlık şirketi Gartner, 2026’da dünya nüfusunun en az dörtte birinin günde en az bir saatini metaverse cihanında geçireceğini kestirim ediyor.
Canalys araştırma şirketinin baş analisti Matthew Ball ise bu öngörülere katılmıyor. Ball metaverse projelerinin 2025’e kadar büsbütün kapanmış olacağını düşünüyor.
Ball, şirketlerin metaverse’te bulunma gayelerini sorgulamaları gerektiğini düşünüyor:
“Her şirketin bir VR başlığıyla çalışanlarının avatarlarını selamlaması ya da sanal modellerini görselleştirmesi gerekmiyor. Ya da her işletmenin toplantılara VR başlıklarıyla katılması da… VR kadar kuvvetli ve zorunlu olan Zoom ve Teams üzerinden neredeyse problemsiz görüşmeler daha az yükle yapılabiliyor.”
Dijital markalama şirketi RGA’in yaratıcılıktan sorumlu mütevelli heyet üyesi (CCO) Tiffany Rolfe’un grubunun bir kısmı halihazırda metaverse’te çalışmış.
Firma, telekomünikasyon şireti Verizon için pandemi periyodunda Fortnite’ta bir Amerikan futbolu stadyumu yaptı.
bununla birlikte Meta ile bir arada Horizon Worlds ortasında bir müzik dünyası geliştirmek için çalıştılar.
Rolfe bu çalışmaları sırasında, halihazırda bilgisayarda tasarım yapan bireylerin VR başlıklarını takarak başka geliştiricilerle birlikte sanal ortamda çalıştığını söylüyor.
Yeni çalışma biçimleri yeni soruları getiriyor ve bunlardan biri de çalışanların sanal gerçeklik başlıklarını giyinme müddeti.
Rolfe, “Ekibim, her iki saatte bir orta veriyordu” diyor
İnsanların sanal gerçeklikte halihazırda çalışıyor olması, metaverse kozmosunun bir iş yeri olarak pekala bir geleceği olabileceğini gösteriyor.
Ancak orada var olacak işler muhtemelen bizim gerçek dünyada yaptığımızdan fazlaca farklı olacak.
Günlük işe gidip gelme rutininin gelecekte (sanal) bir gerçeklik haline gelmesi için ise muhtemelen uzun yıllar geçmesi gerekecek.
Bu vakte kadar Artırılmış Gerçeklik (AR) ile objeleri elimizle denetim edebilir; Sanal Gerçeklik (VR) alemlerini keşfedebilir ve gerçekle dijitali bugün hayal edemediğimiz biçimlerde bir ortaya getirebiliriz.
Peki tüm bunlar çalışma ömrümüz için ne manaya gelecek?
Halihazırda 9’dan 5’e çalışma nizamından ve klasik ofis teriminden uzaklaşıyoruz.
2 yıl süren pandemi kapanmalarıyla sanal toplantıları sevmeyi öğrendik.
Peki mantıken bundan daha sonraki adım, her insanın 3d çizgi sinemalara benzeri temsilcilerinin etrafta dolaştığı, birbiriyle konuştuğu ve etkileşime geçtiği sanal bir cihan olarak planlanan metaverse cihanında çalışmak mı?
Metaverse: Tartışmalı bir konu
Her şeydilk evvel “Metaverse abartılan bir terim” demek kıymetli çünkü çabucak hemen “metaverse diye sanal bir cihan yok”.
Ve hatta bu kavrama yatırım yapanlar içinde neye benzeyeceği konusunda bir uzlaşı da kelam konusu değil.
Bugün teknoloji rekabeti niçiniyle birbiriyle irtibatlı olmayan rakip sanal dünyalar gelecekte ilişkili hale gelecek mi?
Orada gerçek dünyadan daha fazla vakit geçirecek miyiz?
Bu ortamları yönetmek için büsbütün yeni kurallara muhtaçlık duyacak mıyız?
Bu soruların hiç birinin hala cevabı yok.
Buna rağmen firmaların metaverse ile yeni gelir yaratma fırsatları görmesi, kavramın abartılması ve ilgi yağmuruna tutulmasıyla sonuçlandı.
Meta’nın Horizon Worlds’ünden Roblox ve Fortnite üzere oyunlara; Sandbox ve Dencentraland üzere yeni oluşturulan yerlere farklı şirketler metaverse üstündeki erken devir çalışmalarını halihazırda paylaştı.
Nike, sanal spor ayakkabılarını metaverse üzerinde satışa çıkarırken, HSBC Sandbox’ta arazi satın aldı. Coca-Cola, Louis Vuitton ve Sotheby’s Decentraland’de yer almayı tercih etti.
Metaverse terimi birinci kere 30 yıl evvel muharrir Neal Stephenson tarafınca ortaya atılmıştı.
Yazarın Parazit (Snow Crash) isimli kitabında kahramanın memnunluğu sanal gerçeklikte bulması anlatılıyor.
Bu kurguyu gerçeğe dönüştürecek tahminen en yiğit adım Aralık 2021’de Facebook’un çatı şirketinin ismini Meta olarak değiştirmesiyle geldi.
Bu, halihazırda VR alanına milyarlarca dolar yatırım yapan şirketin metaverse’te öncelikli hale gelmesi sürecinde açık bir bildiriydi.
Meta’nın vizyonu herkesi ikna etmedi
Ancak şirketin devasa yatırımı tüm hissedarlarını keyifli etmedi. Kimileri şirketin VR alanına epeyce fazla para harcadığını düşündüğünü açıkça tabir etti.
The Verge isimli teknoloji haber sitesinin geçen Ekim’de yayımladığı ve Meta’nın şirket içi yazışmalarına dayandırılan bir haberde Horizon Worlds platformunun hayli fazla programlama yanlışı içerdiği ve şirket çalışanları tarafınca pek kullanılmadığı belirtiliyordu.
Metaverse için yazılım üreten Improbable firmasının CEO’su ve Sanal Toplum (Virtual Society) kitabının muharriri Herman Narula, Meta CEO’su Mark Zuckerberg’ün metaverse vizyonunu ikna edici bulmuyor.
Narula, “niçin beşerler metaverse’te gerçek ofislerimize benzeri yerlerde çalışmak istesin ki?” diye soruyor ve şu biçimde devam ediyor:
“Yaratıcı yerlerdeki yeni gerçekliklerin maksadı, yalnızca gerçek dünyadakilerin kopyalanması değil, yer tecrübelerimizin geliştirilmesidir. Ancak metaverse’te fazlaca fazla iş imkanı olacağını düşünüyorum, mesela moderatörlere gereksinimimiz olacak.”
Metaverse’ün moderasyon ya da denetlenmesi tarafı çok tartışmalı bir mevzu zira milyarlarca avatarın canlı sohbetlerini izlmeye çalışmak yalnızca teknik olarak kolay olsa gerek; bununla birlikte bu avatarların aktivitelerinden kaynaklanan devasa büyüklükte bilgilere ne olacağı da değerli bir soru.
‘Havadan sudan ofis sohbetlerinin daima izlenen metaverse ortamlarına taşındığını düşünün’
Stanford Üniversitesi tarafınca yapılan bir araştırma, sanal gerçeklikte geçirilen 20 dakikada 2 milyar tekil vücut hareketi kaydı oluşturulduğunu bulmuştu. Bu, şirketler için yeni bir güçlü data akışı manasına geliyor.
Çevrim içi güvenlik şirketi HackerOne’ın kurucu ortağı Alex Rice, şirketlerin metaverse’ü yalnızca çalışanlarına açmadan evvel bile tasarım konusuna ağır vakit harcanması gerektiğini söylüyor.
Rice, “Ofislerdeki temiz havadan sudan sohbetleri düşünün. Bu sohbetlerin daima izlenen metaverse’te gerçekleşmesi muhakkak esaslı sonuçlar doğurur.” diyor ve ekliyor:
“Çalışanlar iş arkadaşlarıyla özel ve gayri resmi olduğunu düşündükleri bir sohbette söylemiş oldukleri yüzünden birdenbire işten çıkarılabilir; zira bu konuşmalar artık kitlesel nezaretin bir kesimi haline gelir.”
Immersive Wire isimli teknoloji bülteninin editörü Tom Ffiske, metaverse’te çalışacağımızı düşünmek için fazla etken olduğu görüşünde.
Ffiske, “Metaverse tartışmalarının önünde hala zorluklar var, tarifi hala problemli ve tartışmalı. Tabirin tarifi hala eksik ve tartışmalıyken gelecekte metaverse cihanında çalışıp çalışmayacağımızı söylemek nitekim zor” diyor.
hemen çabucak metaverse’ün ne olduğu konusunda hiç kimse somut bir şey söyleyemese de, piyasa pahasının çok yüksek olacağı istikametinde kararlı kestirimler var.
‘Şirketlerin niye burada olduklarını sorgulamalı’
McKinsey’e nazaran metaverse’ün piyasa pahası 203’da 5 trilyon doları bulacak.
Benzer biçimde danışmanlık şirketi Gartner, 2026’da dünya nüfusunun en az dörtte birinin günde en az bir saatini metaverse cihanında geçireceğini kestirim ediyor.
Canalys araştırma şirketinin baş analisti Matthew Ball ise bu öngörülere katılmıyor. Ball metaverse projelerinin 2025’e kadar büsbütün kapanmış olacağını düşünüyor.
Ball, şirketlerin metaverse’te bulunma gayelerini sorgulamaları gerektiğini düşünüyor:
“Her şirketin bir VR başlığıyla çalışanlarının avatarlarını selamlaması ya da sanal modellerini görselleştirmesi gerekmiyor. Ya da her işletmenin toplantılara VR başlıklarıyla katılması da… VR kadar kuvvetli ve zorunlu olan Zoom ve Teams üzerinden neredeyse problemsiz görüşmeler daha az yükle yapılabiliyor.”
Dijital markalama şirketi RGA’in yaratıcılıktan sorumlu mütevelli heyet üyesi (CCO) Tiffany Rolfe’un grubunun bir kısmı halihazırda metaverse’te çalışmış.
Firma, telekomünikasyon şireti Verizon için pandemi periyodunda Fortnite’ta bir Amerikan futbolu stadyumu yaptı.
bununla birlikte Meta ile bir arada Horizon Worlds ortasında bir müzik dünyası geliştirmek için çalıştılar.
Rolfe bu çalışmaları sırasında, halihazırda bilgisayarda tasarım yapan bireylerin VR başlıklarını takarak başka geliştiricilerle birlikte sanal ortamda çalıştığını söylüyor.
Yeni çalışma biçimleri yeni soruları getiriyor ve bunlardan biri de çalışanların sanal gerçeklik başlıklarını giyinme müddeti.
Rolfe, “Ekibim, her iki saatte bir orta veriyordu” diyor
İnsanların sanal gerçeklikte halihazırda çalışıyor olması, metaverse kozmosunun bir iş yeri olarak pekala bir geleceği olabileceğini gösteriyor.
Ancak orada var olacak işler muhtemelen bizim gerçek dünyada yaptığımızdan fazlaca farklı olacak.
Günlük işe gidip gelme rutininin gelecekte (sanal) bir gerçeklik haline gelmesi için ise muhtemelen uzun yıllar geçmesi gerekecek.