Fehmi Koru*
Kenan Evren’den Tayyip Erdoğan’a kadar bir fazlaca devlet yöneticisinin ABD seyahatlerini yerinde izledim; Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu son New York ziyaretini ise uzaktan izlemeye çalıştım.
Daha yazının başında birinci tespitimi paylaşmak isterim: ABD’de en üst seviye ilgiyle karşılanan Kenan Evren’di. Askeri dabeyle idareye gelen Cihan ABD’yi yakından tanıyan ve Amerikalıların da âlâ tanıdıkları Turgut Özal’dan bile daha fazla ilgi ve prestij görmüştü.
Amerikalıların bir darbe önderine gösterdikleri üst seviye ilgi ve prestiji bugün bile anlamakta zorlanıyorum.
[Kenan Cihan cumhurbaşkanı olarak çıktığı en sondan bundan evvelki yurtdışı seyahatine düzgün hazırlanmıştı. Ortadaki yedi saatlik vakit farkı yüzünden uğranılan ‘jet-lag’ sorununu yaşamamak için, gitmedilk evvelki bir hafta boyunca Washington saatine bakılırsa yatıp bir daha oranın saatine nazaran yataktan kalktığını öğrenmiştik. Beyaz Saray bahçesinde onun için özel bir davet vermekle yetinmemişti Beyaz Saray, sonraki gece TC cumhurbaşkanı onuruna bir daha Beyaz Saray’da yemekli bir gala da düzenlenmişti.]
Körfez Savaşı (1990-91) devrinde izlenen siyasetler sebebiyle Washington’da önemsenen Turgut Özal’ı Amerikan liderlerinin yalnızca epeyce özel konuklarına tahsis ettikleri Camp David’te ağırlamıştı Amerikan idaresi.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın bir diğer vesileyle -Birleşmiş Milletler’in yıllık toplantısına katılmak üzere- bulunduğu New York’ta, ABD lideri ile görüşüp görüşmeyeceğinin uyandırdığı merakı ve toplantının bütün iştirakçileri üzere yan yana çekilen aile fotoğrafının büyük bir muvaffakiyet üzere sunulmasını anlamakta zorlandığımı belirmek isterim.
Öyle göstermemeye çalışsalar bile, ABD, bir hayli özellikleriyle vazgeçilmesi mümkün olmayan bir ülke pozisyonuna sahip Türkiye’nin değerini en az bizler kadar güzel bilir.
Türk-Amerikan bağları 1980’lerden 2020’lere epeyce değişti.
Sorunların en ağır formda biriktiği bir devir yaşanıyor günümüzde.
İki emekli askerin şu günlerde çıkan yazılarını bunu akılda tutarak okuyabiliriz.
Önceki gün, ‘emekli orgeneral ve eski Ulusal Güvenlik Heyeti genel sekreteri’ sıfatları da hatırlatılan Tuncer Kılınç’ın Cumhuriyet gazetesinde ‘Sıra Türkiye’de mi?’ ve bugün de Tuğg. (E) Armağan Kuloğlu’nun Yeniçağ gazetesinde ‘Tahriklerin Ardındaki Gerçek’ başlığıyla yayımlanan yazılarına yansıyan görüşler, Washington’da, iktidarın politik yaklaşımının askeri lisanla sunulması olarak görülebilir.
Sanırım o denli de değerlendiriliyordur.
Org. Kılınç daha yazısının birinci paragrafında ABD ile bir arada AK Parti’yi de suçluyor halbuki:
“Emperyalizmin günümüzdeki temsilcisi ABD, uzun müddetten beri, birlik ve bütünlüğümüzü bozmaya ve içimizdeki laiklik terslerini da kullanarak laik devlet yapımıza ve ordumuzun Kemalist kumandanlarına karşı yıkıcı, yıpratıcı tavrını sürdürmektedir.”
Şu satırlar da Tuğg. Kuloğlu’nun yazısından:
“ABD, Karadeniz’de istediği üzere hareket edemediği, Rusya’yla işbirliği yaptığı, Şangay Örgütüyle bağlantı kurduğu, Suriye ve Irak’taki maksadını engellediği, Doğu Akdeniz’de aktiflik sağlamaya çalıştığı için Türkiye’den rahatsızdır. CASS yaptırımları, F-35 ve F-16 bahislerindeki haksızlıklar, Yunanistan’a kalıcı bir biçimde yerleşmesi, Yunanistan’ın silah ve durum üstünlüğü sağlamasına çalışması, SDG/PYD/PKK’ya verdiği takviye bunun bir kararıdur.”
Bu cins yorumlara yol açan siyasetleri biraz irdelemekte fayda var.
Washington’da, bir vakit içinder ‘stratejik ortak’ bilinen ve ona uygun siyasetler izlenen Türkiye’ye karşı, bir müddetden beri, fazla önemsemez bir hava var.
Galiba Ankara da, ABD’yi eskisi kadar ‘dost’ saymıyor.
NATO içerisinde iki ülke müttefik oldukları biçimde.
Kongre, bir güvenlik örgütü olduğu ve silah altında ABD’den daha sonra en kalabalık askeri bulundurarak o güvenliği sağlama bakılırsavine büyük katkıda bulunduğu biçimde, NATO’da müttefiki olan Türkiye’ye silah ambargosu uyguluyor.
Ortak üretilen ve parası da ödenmiş F-35 uçaklarını Türkiye’ye teslim etmedi ABD. F-16 uçaklarını bile vermekte nazlanıyor.
Türkiye’yi kaygılandırmayı da göze alarak, Yunanistan’la hududunun biraz ötesinde, Dedeağaç’ta, büyük bir askeri üs kurdu ABD ve Türkiye’den sakındığı F-35’leri Yunanistan’a teslim etme hazırlığında.
Yunanistan’a gösterilen yakınlık Yunan siyasetçilerin Türkiye’ye yönelik lisanlarını de etkilemeye başladı.
Suriye’de Türkiye’nin hassasiyetleriyle zıt düşen teşebbüsleri var ABD’nin…
Temsilciler Meclisi Nancy Pelosi’nin durduk yere Ermenistan’a gidip Ankara’yı rahatsız etmekten çekinmeyen bildiriler vermesini de bu muhasebeye eklemek gerekiyor.
İki ülke içindeki daha fazlaca ABD’den kaynaklanan meseleler yüzünden duyulan rahatsızlık, AK Parti hükümetini ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı problemleri daha da büyüten adımlar atmaya sevk etti.
Güvenlik için gerekli görülen füze savunma sistemi olarak Rusya’dan F-400 sistemi alınması gibi…
Satın alınan S-400 sistemi, parası da ödendiği biçimde kurulup çalıştırılmadı, fakat varlığı bir daha de yeni yaptırımlara ve eski yaptırımların devamına sebep olabiliyor.
Türkiye’nin Ukrayna savaşında benimsediği hal da Washington’da Rusya yanlısı olarak bedellendiriliyor; Ankara’nın Ukrayna siyasetinden ABD de dolaylı olarak yararlandığı biçimde tıpkı zamanda…
ABD, S-400 alınmasını yahut Rusya ile yakın görünme teşebbüsünü, kendisinin Türkiye siyasetini daha olumlu hale getirmesini sağlamaya yönelik birer taktiksel bildiri olarak görmek yerine, bunu Türkiye’nin ekseninin kayması olarak kıymetlendiriyor.
Askeri darbeyle iş başına gelmiş, demokratik sayılmayacak seçimlerle kendisini cumhurbaşkanı ilan ettirmiş Kenan Evren’e ABD ziyareti sırasında gösterilen anlayış ve ilgi, son seçimde halkın yarısından fazlasının oyunu alarak pozisyonunu pekiştirmiş Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’dan esirgenebiliyor.
Aradaki sıkıntılar iki ülkeye de yaramıyor halbuki.
Dünyada dengelerin altüst olduğu bir devirden geçiliyor ve ABD-Türkiye ilgilerinin problemli olması o dengelerin ülkemiz aleyhine istikametlerinin ağır basacağı bir yeri mümkün kılıyor.
Bir şeyler yapılması kural.
AK Parti ve Cumhurbaşkanı Erdoğan mı yapılması gerekeni yapacak, yoksa bu bakılırsav seçim daha sonrasına mı kalacak?
Ne yapılması gerekiyorsa geç kalınmadan yapılsa uygun olacak.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.
Kenan Evren’den Tayyip Erdoğan’a kadar bir fazlaca devlet yöneticisinin ABD seyahatlerini yerinde izledim; Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu son New York ziyaretini ise uzaktan izlemeye çalıştım.
Daha yazının başında birinci tespitimi paylaşmak isterim: ABD’de en üst seviye ilgiyle karşılanan Kenan Evren’di. Askeri dabeyle idareye gelen Cihan ABD’yi yakından tanıyan ve Amerikalıların da âlâ tanıdıkları Turgut Özal’dan bile daha fazla ilgi ve prestij görmüştü.
Amerikalıların bir darbe önderine gösterdikleri üst seviye ilgi ve prestiji bugün bile anlamakta zorlanıyorum.
[Kenan Cihan cumhurbaşkanı olarak çıktığı en sondan bundan evvelki yurtdışı seyahatine düzgün hazırlanmıştı. Ortadaki yedi saatlik vakit farkı yüzünden uğranılan ‘jet-lag’ sorununu yaşamamak için, gitmedilk evvelki bir hafta boyunca Washington saatine bakılırsa yatıp bir daha oranın saatine nazaran yataktan kalktığını öğrenmiştik. Beyaz Saray bahçesinde onun için özel bir davet vermekle yetinmemişti Beyaz Saray, sonraki gece TC cumhurbaşkanı onuruna bir daha Beyaz Saray’da yemekli bir gala da düzenlenmişti.]
Körfez Savaşı (1990-91) devrinde izlenen siyasetler sebebiyle Washington’da önemsenen Turgut Özal’ı Amerikan liderlerinin yalnızca epeyce özel konuklarına tahsis ettikleri Camp David’te ağırlamıştı Amerikan idaresi.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın bir diğer vesileyle -Birleşmiş Milletler’in yıllık toplantısına katılmak üzere- bulunduğu New York’ta, ABD lideri ile görüşüp görüşmeyeceğinin uyandırdığı merakı ve toplantının bütün iştirakçileri üzere yan yana çekilen aile fotoğrafının büyük bir muvaffakiyet üzere sunulmasını anlamakta zorlandığımı belirmek isterim.
Öyle göstermemeye çalışsalar bile, ABD, bir hayli özellikleriyle vazgeçilmesi mümkün olmayan bir ülke pozisyonuna sahip Türkiye’nin değerini en az bizler kadar güzel bilir.
Türk-Amerikan bağları 1980’lerden 2020’lere epeyce değişti.
Sorunların en ağır formda biriktiği bir devir yaşanıyor günümüzde.
İki emekli askerin şu günlerde çıkan yazılarını bunu akılda tutarak okuyabiliriz.
Önceki gün, ‘emekli orgeneral ve eski Ulusal Güvenlik Heyeti genel sekreteri’ sıfatları da hatırlatılan Tuncer Kılınç’ın Cumhuriyet gazetesinde ‘Sıra Türkiye’de mi?’ ve bugün de Tuğg. (E) Armağan Kuloğlu’nun Yeniçağ gazetesinde ‘Tahriklerin Ardındaki Gerçek’ başlığıyla yayımlanan yazılarına yansıyan görüşler, Washington’da, iktidarın politik yaklaşımının askeri lisanla sunulması olarak görülebilir.
Sanırım o denli de değerlendiriliyordur.
Org. Kılınç daha yazısının birinci paragrafında ABD ile bir arada AK Parti’yi de suçluyor halbuki:
“Emperyalizmin günümüzdeki temsilcisi ABD, uzun müddetten beri, birlik ve bütünlüğümüzü bozmaya ve içimizdeki laiklik terslerini da kullanarak laik devlet yapımıza ve ordumuzun Kemalist kumandanlarına karşı yıkıcı, yıpratıcı tavrını sürdürmektedir.”
Şu satırlar da Tuğg. Kuloğlu’nun yazısından:
“ABD, Karadeniz’de istediği üzere hareket edemediği, Rusya’yla işbirliği yaptığı, Şangay Örgütüyle bağlantı kurduğu, Suriye ve Irak’taki maksadını engellediği, Doğu Akdeniz’de aktiflik sağlamaya çalıştığı için Türkiye’den rahatsızdır. CASS yaptırımları, F-35 ve F-16 bahislerindeki haksızlıklar, Yunanistan’a kalıcı bir biçimde yerleşmesi, Yunanistan’ın silah ve durum üstünlüğü sağlamasına çalışması, SDG/PYD/PKK’ya verdiği takviye bunun bir kararıdur.”
Bu cins yorumlara yol açan siyasetleri biraz irdelemekte fayda var.
Washington’da, bir vakit içinder ‘stratejik ortak’ bilinen ve ona uygun siyasetler izlenen Türkiye’ye karşı, bir müddetden beri, fazla önemsemez bir hava var.
Galiba Ankara da, ABD’yi eskisi kadar ‘dost’ saymıyor.
NATO içerisinde iki ülke müttefik oldukları biçimde.
Kongre, bir güvenlik örgütü olduğu ve silah altında ABD’den daha sonra en kalabalık askeri bulundurarak o güvenliği sağlama bakılırsavine büyük katkıda bulunduğu biçimde, NATO’da müttefiki olan Türkiye’ye silah ambargosu uyguluyor.
Ortak üretilen ve parası da ödenmiş F-35 uçaklarını Türkiye’ye teslim etmedi ABD. F-16 uçaklarını bile vermekte nazlanıyor.
Türkiye’yi kaygılandırmayı da göze alarak, Yunanistan’la hududunun biraz ötesinde, Dedeağaç’ta, büyük bir askeri üs kurdu ABD ve Türkiye’den sakındığı F-35’leri Yunanistan’a teslim etme hazırlığında.
Yunanistan’a gösterilen yakınlık Yunan siyasetçilerin Türkiye’ye yönelik lisanlarını de etkilemeye başladı.
Suriye’de Türkiye’nin hassasiyetleriyle zıt düşen teşebbüsleri var ABD’nin…
Temsilciler Meclisi Nancy Pelosi’nin durduk yere Ermenistan’a gidip Ankara’yı rahatsız etmekten çekinmeyen bildiriler vermesini de bu muhasebeye eklemek gerekiyor.
İki ülke içindeki daha fazlaca ABD’den kaynaklanan meseleler yüzünden duyulan rahatsızlık, AK Parti hükümetini ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı problemleri daha da büyüten adımlar atmaya sevk etti.
Güvenlik için gerekli görülen füze savunma sistemi olarak Rusya’dan F-400 sistemi alınması gibi…
Satın alınan S-400 sistemi, parası da ödendiği biçimde kurulup çalıştırılmadı, fakat varlığı bir daha de yeni yaptırımlara ve eski yaptırımların devamına sebep olabiliyor.
Türkiye’nin Ukrayna savaşında benimsediği hal da Washington’da Rusya yanlısı olarak bedellendiriliyor; Ankara’nın Ukrayna siyasetinden ABD de dolaylı olarak yararlandığı biçimde tıpkı zamanda…
ABD, S-400 alınmasını yahut Rusya ile yakın görünme teşebbüsünü, kendisinin Türkiye siyasetini daha olumlu hale getirmesini sağlamaya yönelik birer taktiksel bildiri olarak görmek yerine, bunu Türkiye’nin ekseninin kayması olarak kıymetlendiriyor.
Askeri darbeyle iş başına gelmiş, demokratik sayılmayacak seçimlerle kendisini cumhurbaşkanı ilan ettirmiş Kenan Evren’e ABD ziyareti sırasında gösterilen anlayış ve ilgi, son seçimde halkın yarısından fazlasının oyunu alarak pozisyonunu pekiştirmiş Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’dan esirgenebiliyor.
Aradaki sıkıntılar iki ülkeye de yaramıyor halbuki.
Dünyada dengelerin altüst olduğu bir devirden geçiliyor ve ABD-Türkiye ilgilerinin problemli olması o dengelerin ülkemiz aleyhine istikametlerinin ağır basacağı bir yeri mümkün kılıyor.
Bir şeyler yapılması kural.
AK Parti ve Cumhurbaşkanı Erdoğan mı yapılması gerekeni yapacak, yoksa bu bakılırsav seçim daha sonrasına mı kalacak?
Ne yapılması gerekiyorsa geç kalınmadan yapılsa uygun olacak.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.