Fehmi Koru*
Konu günümüzde birinci kim tarafınca, hangi vesileyle açıldı, doğrusunu söylemem gerekirse bilmiyorum; lakin bildiğim bir şey var: Şu sıralarda her baştan bir ses çıkıyor ve tarihimizin en netameli devrinde son padişah olarak yer almış Sultan Vahdettin’in ‘hain’ mi yoksa ‘vatan dostu’ mu olduğu bir sefer daha tartışılıyor.
Bizim ülkemizin birden fazla tartışma konusu hem yepyeni değildir, birebir vakitte yeni. Karabatak üzeredir bir epeyce husus; bir görünür, akabinde sessizlik gelir ve daha sonra birebir mevzu gürültüyle bir daha gündeme giriş yapar.
Vahdettin’in nasıl bir padişah olduğu konusu da öyledir.
Günümüzde mevzuyu tartışanlar hiç anmadıkları için hatırlatmakta fayda var.
Aynı mevzu 1960’lı ve 1970’li senelerda da heyecanla tartışılmıştı, tıpkı vakitte ne kadar büyük heyecanla…
Kitabın birinci baskısı..
Necip Fazıl Kısakürek’in kendi hayatını da derinden etkilemiş bir kitabının ismidir ‘Vatan haini değil, büyük vatan dostu Vahidüddin’. Daha evvel Bugün gazetesinde tefrika edilmiş olan yapıtın kitap halinde birinci basımı 1968 yılında gerçekleştiğinde de, 1976’da bir daha yayımlandığında da, hem kitaba birebir vakitte muharririne o güne kadar görülmemiş bir taarruz kampanyası açılmıştı.
Kitap her iki basımının daha sonrasında da toplatıldı, Necip Fazıl hakkında ceza davaları açıldı.
Necip Fazıl 1983 yılı Mayıs ayında o kitabı yüzünden cezaevine girmek üzere iken vefat etmiştir.
Tarih yargılanır mı? Bizde yargılanır
Adından da anlaşılacağı üzere ‘tarih’ ile ilgili bir kitap nasıl olur da ceza davası konusu olur?
Bizim ülkemizde olur.
Kitaplar her devirde yargılanmıştır bizim ülkemizde; cezaevleri daima muharrirleri ağırlamıştır.
Yargı, tarihî bir bahiste kendisi karar vermek istemediği için, bu biçimde durumlarda daima yaptığı üzere, bu biçimde da eksper atama yolunu seçmiş, lakin tarihçi uzmanların verdiği raporları beğenmediği vakit yargıçlar bildiklerini yapmaktan da geri durmamıştır.
Her iki yargılama sırasında olduğu üzere.
Mahkeme heyeti, nazaranvlendirdiği eksper heyeti raporunda “Kitapta kabahat ögesi yoktur” dediğinde, çabucak muharririn beraatine hükmetmek yerine ikinci bir eksper heyeti oluşturma yoluna gitmiş, oradan da birebir mealde bir rapor çıkınca gönülsüz bir beraat sonucu verebilmişti.
Beraat sonucu Yargıtay’dan döndü. bir daha görülen davadan muharrire ceza çıktı, lakin 1974’te CHP-MSP koalisyonunun çıkardığı af yasası yardımıyla Necip Fazıl mahpusa düşmekten kurtuldu.
Kitabın daha sonradan bir daha basılması üzerine, yargı bir daha devreye girdi ve 1977 yılında toplatma sonucuyla bir arada bir daha dava konusu yapıldı.
Davayı goren mahkeme bir daha iki sefer uzman tayin etti, iki heyet de kitapta hata ögesi bulunmadığını raporlaştırdı.
Mahkeme buna karşın mahpus cezasına hükmetti.
Tarihî bir mevzu yargı eliyle görüldü ve tarihçilerin bilakis raporlarına karşın ceza geldi.
Ceza 12 Eylül (1980) darbesi daha sonrasında Yargıtay tarafınca da onaylandı.
Adli Tıp kurumunun muharririn ağır sıhhat kuralları yüzünden cezaevine girmesinin yanlışsız olmadığına dair raporu devrin devlet lideri darbe başkanı Kenan Cihan tarafınca ilgi görmedi.
Vahdettin’i savunan kitabı yüzünden cezaevine girmeye hazırlanmakta olan Necip Fazıl 79 yaşında vefat etti.
Konu orada kaldı mı?
Orada kalmadığı günümüzde de mevzunun birebir hararetle tartışılmasından anlaşılıyor.
Tarihi tek taraflı pahalandırmak ve herkesi birebir değerlendirmeyi kabule zorlamak mümkün müdür?
Mümkün olmadığını en âlâ tarihçiler bilir.
Siyasilerin, yargıyı da devreye sokarak, tarihî bir mevzuda son kelamı söylemeye çalışmalarının fazla bir manası olamaz.
Öyle yahut bu biçimde; bu cins baskıcı yaklaşımlarla ülkelerin tarihine ve tarihî kişiselyetlere mana kazandırmak yanlıştır.
Tarihi güçlü her ülkenin geçmişinde yaşananlarla ilgili doğru-yanlış değerlendirmeler kelam konusu olmuştur.
Fransa tarihinde olduğu gibi…
İngiltere’nin tarihinde de olduğu gibi…
Örneğim İngiltere’den…
Kuyudan çıkarılan bir kral: 3. Henry
Birkaç yıldır tarihçiler fazlaca eskilerden bir yanlış değerlendirmeyi ortadan kaldırmak için özel uğraş göstermekteler.
En uzun müddetle hükümdarlık yapanlardan (1207-1272 içinde 56 yıl) 3. Henry fazla öne çıkarılmayan bir kral olarak İngiltere tarihinde yerini almıştı. Evvel, 2017 yılında, Amerikalı tarihçi Darren Baker değişik bir başlık taşıyan kitabıyla bu durumu değiştirme yolunda birinci adımı attı.
Kitabının ismi şu: ‘Henry III: The Great King England Never Knew It Had’ (İngiltere’nin Varlığından Haberdar Olmadığı Büyük Kral: 3. Henry).
Ardından İngiliz tarihçi David Carpenter’in birebir hükümdarla ilgili kitabının birinci cildi 2020’de kitapçı raflarında yerini aldı. Onun kitabının ismi da şu: ‘Henry III: The Rise to Power and Personal Rule’ (İktidara Gelişi ve şahsi İdaresi ile 3. Henry).
Bu iki tarihçi, kitaplarıyla, geçmişin derinliklerinde unutulmaya terk edilmiş biçimde duran bir hükümdarı, kendilerindilk evvel gelmiş tarihçilerin tezleri tersine, bir daha değerlendirmeyi başarmış görünüyorlar.
Vahdettin de 3. Henry üzere yanlış değerlendirilmiş bir sultan mıdır?
Herbiçimde bu soruya ben yanıt veremem.
Siyasiler de veremez.
Olayların üzerinden bir asır geçtiği için hususa daha az önyargılarla yaklaşılabilir günümüzde ve Osmanlı’nın son sultanı ile ilgili olumlu yahut olumsuz kararı günümüz tarihçileri seleflerinden daha uygun verebilir.
Vermeliler de.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.
Konu günümüzde birinci kim tarafınca, hangi vesileyle açıldı, doğrusunu söylemem gerekirse bilmiyorum; lakin bildiğim bir şey var: Şu sıralarda her baştan bir ses çıkıyor ve tarihimizin en netameli devrinde son padişah olarak yer almış Sultan Vahdettin’in ‘hain’ mi yoksa ‘vatan dostu’ mu olduğu bir sefer daha tartışılıyor.
Bizim ülkemizin birden fazla tartışma konusu hem yepyeni değildir, birebir vakitte yeni. Karabatak üzeredir bir epeyce husus; bir görünür, akabinde sessizlik gelir ve daha sonra birebir mevzu gürültüyle bir daha gündeme giriş yapar.
Vahdettin’in nasıl bir padişah olduğu konusu da öyledir.
Günümüzde mevzuyu tartışanlar hiç anmadıkları için hatırlatmakta fayda var.
Aynı mevzu 1960’lı ve 1970’li senelerda da heyecanla tartışılmıştı, tıpkı vakitte ne kadar büyük heyecanla…
Kitabın birinci baskısı..
Necip Fazıl Kısakürek’in kendi hayatını da derinden etkilemiş bir kitabının ismidir ‘Vatan haini değil, büyük vatan dostu Vahidüddin’. Daha evvel Bugün gazetesinde tefrika edilmiş olan yapıtın kitap halinde birinci basımı 1968 yılında gerçekleştiğinde de, 1976’da bir daha yayımlandığında da, hem kitaba birebir vakitte muharririne o güne kadar görülmemiş bir taarruz kampanyası açılmıştı.
Kitap her iki basımının daha sonrasında da toplatıldı, Necip Fazıl hakkında ceza davaları açıldı.
Necip Fazıl 1983 yılı Mayıs ayında o kitabı yüzünden cezaevine girmek üzere iken vefat etmiştir.
Tarih yargılanır mı? Bizde yargılanır
Adından da anlaşılacağı üzere ‘tarih’ ile ilgili bir kitap nasıl olur da ceza davası konusu olur?
Bizim ülkemizde olur.
Kitaplar her devirde yargılanmıştır bizim ülkemizde; cezaevleri daima muharrirleri ağırlamıştır.
Yargı, tarihî bir bahiste kendisi karar vermek istemediği için, bu biçimde durumlarda daima yaptığı üzere, bu biçimde da eksper atama yolunu seçmiş, lakin tarihçi uzmanların verdiği raporları beğenmediği vakit yargıçlar bildiklerini yapmaktan da geri durmamıştır.
Her iki yargılama sırasında olduğu üzere.
Mahkeme heyeti, nazaranvlendirdiği eksper heyeti raporunda “Kitapta kabahat ögesi yoktur” dediğinde, çabucak muharririn beraatine hükmetmek yerine ikinci bir eksper heyeti oluşturma yoluna gitmiş, oradan da birebir mealde bir rapor çıkınca gönülsüz bir beraat sonucu verebilmişti.
Beraat sonucu Yargıtay’dan döndü. bir daha görülen davadan muharrire ceza çıktı, lakin 1974’te CHP-MSP koalisyonunun çıkardığı af yasası yardımıyla Necip Fazıl mahpusa düşmekten kurtuldu.
Kitabın daha sonradan bir daha basılması üzerine, yargı bir daha devreye girdi ve 1977 yılında toplatma sonucuyla bir arada bir daha dava konusu yapıldı.
Davayı goren mahkeme bir daha iki sefer uzman tayin etti, iki heyet de kitapta hata ögesi bulunmadığını raporlaştırdı.
Mahkeme buna karşın mahpus cezasına hükmetti.
Tarihî bir mevzu yargı eliyle görüldü ve tarihçilerin bilakis raporlarına karşın ceza geldi.
Ceza 12 Eylül (1980) darbesi daha sonrasında Yargıtay tarafınca da onaylandı.
Adli Tıp kurumunun muharririn ağır sıhhat kuralları yüzünden cezaevine girmesinin yanlışsız olmadığına dair raporu devrin devlet lideri darbe başkanı Kenan Cihan tarafınca ilgi görmedi.
Vahdettin’i savunan kitabı yüzünden cezaevine girmeye hazırlanmakta olan Necip Fazıl 79 yaşında vefat etti.
Konu orada kaldı mı?
Orada kalmadığı günümüzde de mevzunun birebir hararetle tartışılmasından anlaşılıyor.
Tarihi tek taraflı pahalandırmak ve herkesi birebir değerlendirmeyi kabule zorlamak mümkün müdür?
Mümkün olmadığını en âlâ tarihçiler bilir.
Siyasilerin, yargıyı da devreye sokarak, tarihî bir mevzuda son kelamı söylemeye çalışmalarının fazla bir manası olamaz.
Öyle yahut bu biçimde; bu cins baskıcı yaklaşımlarla ülkelerin tarihine ve tarihî kişiselyetlere mana kazandırmak yanlıştır.
Tarihi güçlü her ülkenin geçmişinde yaşananlarla ilgili doğru-yanlış değerlendirmeler kelam konusu olmuştur.
Fransa tarihinde olduğu gibi…
İngiltere’nin tarihinde de olduğu gibi…
Örneğim İngiltere’den…
Kuyudan çıkarılan bir kral: 3. Henry
Birkaç yıldır tarihçiler fazlaca eskilerden bir yanlış değerlendirmeyi ortadan kaldırmak için özel uğraş göstermekteler.
En uzun müddetle hükümdarlık yapanlardan (1207-1272 içinde 56 yıl) 3. Henry fazla öne çıkarılmayan bir kral olarak İngiltere tarihinde yerini almıştı. Evvel, 2017 yılında, Amerikalı tarihçi Darren Baker değişik bir başlık taşıyan kitabıyla bu durumu değiştirme yolunda birinci adımı attı.
Kitabının ismi şu: ‘Henry III: The Great King England Never Knew It Had’ (İngiltere’nin Varlığından Haberdar Olmadığı Büyük Kral: 3. Henry).
Ardından İngiliz tarihçi David Carpenter’in birebir hükümdarla ilgili kitabının birinci cildi 2020’de kitapçı raflarında yerini aldı. Onun kitabının ismi da şu: ‘Henry III: The Rise to Power and Personal Rule’ (İktidara Gelişi ve şahsi İdaresi ile 3. Henry).
Bu iki tarihçi, kitaplarıyla, geçmişin derinliklerinde unutulmaya terk edilmiş biçimde duran bir hükümdarı, kendilerindilk evvel gelmiş tarihçilerin tezleri tersine, bir daha değerlendirmeyi başarmış görünüyorlar.
Vahdettin de 3. Henry üzere yanlış değerlendirilmiş bir sultan mıdır?
Herbiçimde bu soruya ben yanıt veremem.
Siyasiler de veremez.
Olayların üzerinden bir asır geçtiği için hususa daha az önyargılarla yaklaşılabilir günümüzde ve Osmanlı’nın son sultanı ile ilgili olumlu yahut olumsuz kararı günümüz tarihçileri seleflerinden daha uygun verebilir.
Vermeliler de.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.