* Fehmi Koru
Şaşırmayın, iş, yazımın başlığındaki sonuca dayanabilir. İktidar cumhurbaşkanı adayını değiştirmek zorunda kalabilir.
Ben burada “Erken hatta baskın seçim kapıda” yazdıkça dudak bükenler, dünden itibaren, kendileri “Galiba erken seçim olacak” beklentisini söylem etmeye başladılar.
Dün ne oldu da fikir değişti?
Evet, tam da o denli; fitili ateşleyen, iktidarın küçük ortağı MHP’nin lideri Devlet Bahçeli’nin partisinin küme toplantısında, “İster vaktinde ister erken yapılsın biz seçime hazırız” cümlesini kullanımı oldu..
Bahçeli’nin çıkışlarıyla 2002 ve 2018 seçimlerinin tarihlerini erkene aldıran siyasi kişilik olduğunu hatırlayanlar, demek ki, seçimin erkene alınabileceğini kabul edebilmek için onun bu yeni çıkışını bekliyorlarmış…
Herbiçimde Devlet Bahçeli ile AK Parti genel lideri da olan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan içindeki ikili görüşmelerin son vakit içinderda sıklaşması da kanaatin değişmesinde değerli bir hissenin sahibidir. İktidarın büyük ortağının sözcüleri, Numan Kurtulmuş ile Ömer Çelik de, seçime değinirken ‘erken’ sözcüğünü söylem etmiş, lakin onlara fazla kulak verilmemişti. MHP önderi ile bir arada onların kelamları de bedel kazanmış oldu.
Türkiye’de seçim tarihinin erkene alınabileceği konusunun şimdikine emsal halde gündeme girmesi, sonunda seçim tarihiyle oynanmayı getiriyor. Daima bu biçimde oldu zira.
Yalnız bir tuhaf durum da yok değil.
İktidarın her iki ortağı seçimin vaktinde yapılması ile tarihinin erkene alınması içinde bir fark bulunmadığı kanaatini ileri sürüyorlar. halbuki, ortada dağlar kadar fark var.
Zamanında yapılacak seçim için bu yılın Haziran ayının ortası beklenecek. Dün açıklanan memur ve emekli maaşlarına yapılan ve ‘büyük müjde’ gibi sunulan artırımın %25 oranıyla hudutlu kalmasının meydana getirdiği hayal kırıklığı, bilhassa mutfak enflasyonunun ömrü zehir edecek kadar değerli hale getirmesiyle daha da derinleşecek.
Demirel’in “Boş tencerenin yıkamayacağı iktidar yoktur” veciz tabirini iktidar sahipleri kulaklarında küpe olarak taşırlar.
O veciz tabir önümüzdeki seçimde bir kere daha doğrulanabilir.
Hükümet açısından seçimin tarihini erkene almak, her şeydilk evvel, en az ziyanla sandıktan çıkma ihtimaliyle ilgilidir.
En kıymetli konu ‘ekonomik gerekçe’ gibi görünse de, tarihi erkene alınacak seçim ile vaktinde yapılacak seçim içinde öteki farklar da var.
Muhalefet bir süre evvel erken seçim tarihiyle ilgili ‘En geç Mart ayı sonu’ şartını deklare etti. İktidar cephesi erken seçim sonucunın Meclis’te alınabilmesi için gerekli 360 milletvekiline sahip değil; o yol denenecekse muhalefetin dayanağına gereksinimi var.
Seçim tarihi muhalefetin istediği üzere bu yılın Nisan ayından evvelki bir tarihe alınacak olursa, 6 Nisan 2022 tarihinde muhalefetin ağır itirazlarına karşın çıkartılan seçim yasası bu seçimde uygulanamıyor.
Eski ile yeni seçim kanunları içinde muhalefetin lehine farklar var.
İktidar seçim tarihini Meclis’ten geçirerek erkene almayı istediği takdirde muhalefetin dayanağına muhtaç; bunu sağlaması ise lakin seçimin üç ay içerisinde ve eski seçim kanunuyla yapılmasıyla mümkün olabiliyor.
Bazı akl-ı öncedenler ülkeyi seçime götürmenin öteki bir yolu bulunduğunu, cumhurbaşkanının da Meclis sonucunı beklemeden istediği vakit ülkeyi seçime götürebilme yetkisi olduğunu hatırlatıyorlar.
Doğrudur, cumhurbaşkanın seçim tarihini erkene çekme yetkisi var.
Ancak anayasada var olan ve Tayyip Erdoğan’ın bir daha aday olabilmesini imkansız kılan “Bir kimse en çok iki kere Cumhurbaşkanı seçilebilir” (m. 101) cümlesini geçersiz kılmanın yolu, bir daha anayasada (m. 116) yer alan “Cumhurbaşkanının ikinci devrinde Meclis tarafınca seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, cumhurbaşkanı bir kez daha aday olabilir” cümlesinde sözünü buluyor.
Yani?
İki defa seçilmiş -biri 2014’te, oburu 2018’de- Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın bir daha aday olabilmesi, fakat seçim tarihinin Meclis tarafınca erkene alınmasıyla mümkün olabiliyor.
Seçim tarihini erkene almak için iktidar sözcüleri tarafınca ortaya atılan, Haziran ayının sıcaklığı, insanların o ayı tatil için değerlendirmesi ve hatta seçim gününün Ramazan’a denk gelmesi üzere münasebetlerin hiç biri fazla değerli değil; en değerli münasebet bu zikrettiğim.
Adaylık için başvuranlar hakkında karar verecek en son merci olan Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK), her biri mesleklerinin tepesinde kıdemli hukukçu üyelerinin, adaylar hakkında karar verirken kendilerini anayasayla bağımlı hissetmeleri halinde, iktidar seçimdeki en kıymetli kozunu kaybedebilir.
YSK’nın her tarafıyla dökülen İstanbul seçimini yenileme sonucuna benzemez bu husus.
Cumhurbaşkanı tek bir imzayla seçim tarihini erkene aldığında ülke onun istediği vakitte seçime masraf, ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan o durumda üçüncü defa aday olamaz ve iktidar cephesi ondan öbür bir ismi aday göstermek zorunda kalır.
İktidar sözcülerinin “Seçim ha bugün olmuş ha vaktinde yapılmış, fark etmez” diye özetlenebilecek yaklaşımının gerçekleri tam yansıtmadığını anlatmak için kalemimi fazla yorduğumu ben de biliyorum. Fakat, tarihlerle oynamanın gerisinde fazlaca daha önemli münasebetler bulunduğunu daha kestirmeden anlatmak kolaya kaçmak olurdu.
Bu yazının başlarında seçim tarihinin erkene alınması konusunun iktidar ortağı iki partinin başkanlarının kısa müddette birkaç defa buluşmalarının eseri olabileceğini ima etmiştim.
O görüşmelerde nasıl bir formül üzerinde mutabakata ulaşılmış olabilir?
Erken seçim sonucunı Meclis’ten çıkartma tekniğini tercih etmişlerse, o durumda muhalefetin takviyesini almaları ve bu biçimde da seçim tarihini Nisan ayı öncesine çekmeyi kabul etmeleri gerekecek.
Yok, seçimde çıkardıkları yasanın geçerli olmasını istedikleri için 6 Nisan 2023 daha sonrasında bir tarihte ısrarcı olacak ve bunu Meclis’e gitmeden, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yetkisini kullanımıyla gerçekleştireceklerse, bu biçimde farklı bir aday bulmaları gerekecek.
Hangi metot üzerinde uzlaşılmış olabilir?
Yoksa, ikinci formülü ancak anayasa pürüzünü farklı yollarla aşma teşebbüsünü mi benimsemişlerdir?
İşte üzerinde düşünülmeyi bekleyen yeni sorular size…
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.
Şaşırmayın, iş, yazımın başlığındaki sonuca dayanabilir. İktidar cumhurbaşkanı adayını değiştirmek zorunda kalabilir.
Ben burada “Erken hatta baskın seçim kapıda” yazdıkça dudak bükenler, dünden itibaren, kendileri “Galiba erken seçim olacak” beklentisini söylem etmeye başladılar.
Dün ne oldu da fikir değişti?
Evet, tam da o denli; fitili ateşleyen, iktidarın küçük ortağı MHP’nin lideri Devlet Bahçeli’nin partisinin küme toplantısında, “İster vaktinde ister erken yapılsın biz seçime hazırız” cümlesini kullanımı oldu..
Bahçeli’nin çıkışlarıyla 2002 ve 2018 seçimlerinin tarihlerini erkene aldıran siyasi kişilik olduğunu hatırlayanlar, demek ki, seçimin erkene alınabileceğini kabul edebilmek için onun bu yeni çıkışını bekliyorlarmış…
Herbiçimde Devlet Bahçeli ile AK Parti genel lideri da olan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan içindeki ikili görüşmelerin son vakit içinderda sıklaşması da kanaatin değişmesinde değerli bir hissenin sahibidir. İktidarın büyük ortağının sözcüleri, Numan Kurtulmuş ile Ömer Çelik de, seçime değinirken ‘erken’ sözcüğünü söylem etmiş, lakin onlara fazla kulak verilmemişti. MHP önderi ile bir arada onların kelamları de bedel kazanmış oldu.
Türkiye’de seçim tarihinin erkene alınabileceği konusunun şimdikine emsal halde gündeme girmesi, sonunda seçim tarihiyle oynanmayı getiriyor. Daima bu biçimde oldu zira.
Yalnız bir tuhaf durum da yok değil.
İktidarın her iki ortağı seçimin vaktinde yapılması ile tarihinin erkene alınması içinde bir fark bulunmadığı kanaatini ileri sürüyorlar. halbuki, ortada dağlar kadar fark var.
Zamanında yapılacak seçim için bu yılın Haziran ayının ortası beklenecek. Dün açıklanan memur ve emekli maaşlarına yapılan ve ‘büyük müjde’ gibi sunulan artırımın %25 oranıyla hudutlu kalmasının meydana getirdiği hayal kırıklığı, bilhassa mutfak enflasyonunun ömrü zehir edecek kadar değerli hale getirmesiyle daha da derinleşecek.
Demirel’in “Boş tencerenin yıkamayacağı iktidar yoktur” veciz tabirini iktidar sahipleri kulaklarında küpe olarak taşırlar.
O veciz tabir önümüzdeki seçimde bir kere daha doğrulanabilir.
Hükümet açısından seçimin tarihini erkene almak, her şeydilk evvel, en az ziyanla sandıktan çıkma ihtimaliyle ilgilidir.
En kıymetli konu ‘ekonomik gerekçe’ gibi görünse de, tarihi erkene alınacak seçim ile vaktinde yapılacak seçim içinde öteki farklar da var.
Muhalefet bir süre evvel erken seçim tarihiyle ilgili ‘En geç Mart ayı sonu’ şartını deklare etti. İktidar cephesi erken seçim sonucunın Meclis’te alınabilmesi için gerekli 360 milletvekiline sahip değil; o yol denenecekse muhalefetin dayanağına gereksinimi var.
Seçim tarihi muhalefetin istediği üzere bu yılın Nisan ayından evvelki bir tarihe alınacak olursa, 6 Nisan 2022 tarihinde muhalefetin ağır itirazlarına karşın çıkartılan seçim yasası bu seçimde uygulanamıyor.
Eski ile yeni seçim kanunları içinde muhalefetin lehine farklar var.
İktidar seçim tarihini Meclis’ten geçirerek erkene almayı istediği takdirde muhalefetin dayanağına muhtaç; bunu sağlaması ise lakin seçimin üç ay içerisinde ve eski seçim kanunuyla yapılmasıyla mümkün olabiliyor.
Bazı akl-ı öncedenler ülkeyi seçime götürmenin öteki bir yolu bulunduğunu, cumhurbaşkanının da Meclis sonucunı beklemeden istediği vakit ülkeyi seçime götürebilme yetkisi olduğunu hatırlatıyorlar.
Doğrudur, cumhurbaşkanın seçim tarihini erkene çekme yetkisi var.
Ancak anayasada var olan ve Tayyip Erdoğan’ın bir daha aday olabilmesini imkansız kılan “Bir kimse en çok iki kere Cumhurbaşkanı seçilebilir” (m. 101) cümlesini geçersiz kılmanın yolu, bir daha anayasada (m. 116) yer alan “Cumhurbaşkanının ikinci devrinde Meclis tarafınca seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, cumhurbaşkanı bir kez daha aday olabilir” cümlesinde sözünü buluyor.
Yani?
İki defa seçilmiş -biri 2014’te, oburu 2018’de- Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın bir daha aday olabilmesi, fakat seçim tarihinin Meclis tarafınca erkene alınmasıyla mümkün olabiliyor.
Seçim tarihini erkene almak için iktidar sözcüleri tarafınca ortaya atılan, Haziran ayının sıcaklığı, insanların o ayı tatil için değerlendirmesi ve hatta seçim gününün Ramazan’a denk gelmesi üzere münasebetlerin hiç biri fazla değerli değil; en değerli münasebet bu zikrettiğim.
Adaylık için başvuranlar hakkında karar verecek en son merci olan Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK), her biri mesleklerinin tepesinde kıdemli hukukçu üyelerinin, adaylar hakkında karar verirken kendilerini anayasayla bağımlı hissetmeleri halinde, iktidar seçimdeki en kıymetli kozunu kaybedebilir.
YSK’nın her tarafıyla dökülen İstanbul seçimini yenileme sonucuna benzemez bu husus.
Cumhurbaşkanı tek bir imzayla seçim tarihini erkene aldığında ülke onun istediği vakitte seçime masraf, ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan o durumda üçüncü defa aday olamaz ve iktidar cephesi ondan öbür bir ismi aday göstermek zorunda kalır.
İktidar sözcülerinin “Seçim ha bugün olmuş ha vaktinde yapılmış, fark etmez” diye özetlenebilecek yaklaşımının gerçekleri tam yansıtmadığını anlatmak için kalemimi fazla yorduğumu ben de biliyorum. Fakat, tarihlerle oynamanın gerisinde fazlaca daha önemli münasebetler bulunduğunu daha kestirmeden anlatmak kolaya kaçmak olurdu.
Bu yazının başlarında seçim tarihinin erkene alınması konusunun iktidar ortağı iki partinin başkanlarının kısa müddette birkaç defa buluşmalarının eseri olabileceğini ima etmiştim.
O görüşmelerde nasıl bir formül üzerinde mutabakata ulaşılmış olabilir?
Erken seçim sonucunı Meclis’ten çıkartma tekniğini tercih etmişlerse, o durumda muhalefetin takviyesini almaları ve bu biçimde da seçim tarihini Nisan ayı öncesine çekmeyi kabul etmeleri gerekecek.
Yok, seçimde çıkardıkları yasanın geçerli olmasını istedikleri için 6 Nisan 2023 daha sonrasında bir tarihte ısrarcı olacak ve bunu Meclis’e gitmeden, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yetkisini kullanımıyla gerçekleştireceklerse, bu biçimde farklı bir aday bulmaları gerekecek.
Hangi metot üzerinde uzlaşılmış olabilir?
Yoksa, ikinci formülü ancak anayasa pürüzünü farklı yollarla aşma teşebbüsünü mi benimsemişlerdir?
İşte üzerinde düşünülmeyi bekleyen yeni sorular size…
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.