Fehmi Koru*
Bugünkü yazıda, vaktinde yapıldığı takdirde bile ufukta görünür hale gelen lakin yaygın bekleyişe bakılırsa tarihinin erkene alınma ihtimali de bulunan seçimle ilgili aklıma takılan birtakım mülahazaları dikkatlere sunacağım.
Evvel karşılığını önemsediğim bir sorum olacak:
Sanki ülkemizde ‘cumhurbaşkanı adayı’ olarak ismi ortaya atıldığında toplumun bütününün -evet kahir ekseriyeti de değil, bütününün- hiç itiraz etmeyeceği bir kişi bulunabilir mi?
Tek bir kişi?
Aslında üstteki soru diğer ülkeler insanları için de sorulabilir.
Diğer ülkeler için de kendi ülkemiz için de sorulduğunda durum değişmiyor. Bugünün insanları içindeki görüş farklılıkları ismi ortaya atılan rastgele bir ismi emsalsiz kabul etmeye elverişli değil.
Siyaset aslına bakarsanız bu biçimde bir şey. Birleştirmek ve bütünleştirmek yerine ayrıştırmak ve farklılaştırmak biçimleri siyasette geçerli.
Gerçek bu olduğuna nazaran, bundan hareketle benimsenecek tavır şu olabilir: Aday belirlerken onun şahsına yahut geçmişine ya da temsil ettiği çizgiye itiraz edenler bulunacağını öncesinden kabul etmek gerekiyor.
Cumhurbaşkanlığı için adaylık kriterlerinde -iktidar ve muhalefet fark etmez- her kesim en başta ‘seçilebilecek bir isim’ bulunmasına kıymet verecektir. Daha doğrusu vermelidir.
İktidarın durumu
MHP’nin kelamları dikkate alınması gereken yetkilileri aylar evvelden, “Bizim adayımız Tayyip Erdoğan” diye gönüllerinden geçeni deklare ettikları için iktidar cephesinin işi kolay; günü geldiğinde mevcut cumhurbaşkanını aday göstermeye kalkarlarsa bu hiç şaşırtan olmaz.
[Anayasanın 101. hususu cumhurbaşkanının sırf iki sefer seçilebileceğini öngörüyor; Tayyip Erdoğan 2014 ve 2018 senelerında olmak üzere iki sefer seçildi. Anayasanın bir öteki unsurunda (m. 116), “Cumhurbaşkanının ikinci devrinde Meclis tarafınca seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, Cumhurbaşkanı bir kere daha aday olabilir” istisnası yer aldığı için, Erdoğan’ın bir daha adaylığı fakat seçim tarihinin TBMM tarafınca erkene alınmasıyla mümkün olabilir. Aksi biçimde, vaktinde yapılacak bir seçimde Tayyip Erdoğan’ın aday gösterilmek istenmesi önemli türel tartışmalara niye olur. ‘Cumhur İttifakı’nın sonunda bir öbür adayla seçime girmesi beklenebilir.]
İktidar cephesini oluşturan AK Parti ve MHP’nin oylarında fazlacatandır fark edilmekte olan düşüş çıkaracakları adayın seçilme ihtimalinin azlığına işaret ediyor. Hiç değilse durum bugün bu biçimde. Cumhurbaşkanı seçimi için ‘yüzde 50+1’ oy kaidesi bulunduğunu da unutmayalım. Seçime beş kala, aday ilan edileceği sırada kamuoyu yoklamaları Cumhur İttifakı’nın aday göstereceği kişinin seçilemeyeceğini açık seçik gösterirse, Tayyip Erdoğan’ın kendisi de adaylığı düşünmeyebilir ve iktidar cephesinde de ‘seçilebilecek aday’ arayışı kelam konusu olabilir.
Artık de muhalefete yakından bakalım
Güç olan muhalefet cephesinin durumu.
Sadece altı değişik partinin vakit zaman bir ortaya gelmekte olan önderlerinin bir isim üzerinde uzlaşmasının kuvvetliğü tarafından değil, daha epey onların ortak belirleyeceği ismin çabucak yanı başlarında bulunanlardan başlayarak itirazlara uğraması ihtimali bakımından da iktidar cephesinin işi kolay değil.
Üç yıl öncesine kadar geçerli olan parlamenter sistemde cumhurbaşkanı seçimi nispeten kolaydı. Meclis makul bir aday ismini seçebilecek çoğunluğa eriştiğinde sorun aşılabiliyordu.
“Nispeten” deyişimin niçini, bu zahiri kolaylığa karşın, her cumhurbaşkanlığı seçiminin aday isimlerine itirazlar yüzünden önemli zahmetler yaşatmış olmasıdır. 1980 öncesinde Meclis aylarca yeni cumhurbaşkanı seçememişti. Misal bir durum AK Parti’nin Abdullah Gül’ü aday gösterdiği, muhalefetin mevzuyu ‘367’ mahzuru koysun diye Anayasa Mahkemesi‘ne götürdüğü, lakin seçime gidilerek sorunun üstesinden gelinebildiği 2007 cumhurbaşkanlığı seçiminde de yaşanmadı mı?
Buna karşın bir periyodun Anayasa Mahkemesi lideri Ahmet Necdet Sezer, 2000 yılında, Meclis’te yer alan değişik partilerden milletvekillerinin oyuyla seçilebilmişti.
Mevzuyu ve en başta sorduğum soruyu aklıma getiren, Anayasa Mahkemesi’nin Sezer’den daha sonraki lideri Haşim Kılıç’ın muhalefet cephesi tarafınca cumhurbaşkanı adayı gösterilebileceğinin söylem edilmesine gelen reaksiyonlar oldu.
Altı başkanlı masadan biri bile adayı beğenmediğini dışa vurdu.
CHP’ye yakın duran, muhalif medyadan bilinen bireyler de beğenmeyenler korosuna katılmakta gecikmedi.
Ortaya atılan birinci önemli aday isminin üzerine bir çizik atılmak isteniyor.
İtiraz edenlerin gönlünde farklı birer aslan yattığı muhakkak.
Pekala de, onların cumhurbaşkanı görmek istedikleri isim/ler ciddiyetle tartışma gündemine girdiğinde farklı yerlerden o adaylara da itirazlar gelmeyecek mi?
Kemal Kılıçdaroğlu’na?
Meral Akşener’e?
Gültekin Uysal’a?
Temel Karamollaoğlu’na?
Ali Babacan’a?
Ahmet Davutoğlu’na?
Ortaya atılacak her isme, epeyce yakınlarında bulunmayan kesitlerden -belki yakın bildiklerinden de- itirazlar gelmesi mukadder.
Rastgele birini kendisine yakın bulanlar onun cumhurbaşkanı seçilmesini ister, aday gösterilmesini istek eder; lakin kimin ismi aday olarak ortaya atılsa, ‘seçilebilecek biri’ olduğunu görüp anlasalar bile, başkalarının yakınlarından itiraz sesleri yükselebilir.
İktidarın medyası var ise muhalefetin de artık seslerini duyurabilen kendi medyası var. İkisi içindeki fark, iktidar medyasının aday konusunda tek bir isim üzerinde kolay kolay uzlaşabilmesi, fakat muhalefetin tıpkı kolaylığa sahip olmaması…
Galiba iktidar cephesi en epey günü geldiğinde daha da kuvvetli çıkacak o kaosa güveniyor.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.
Bugünkü yazıda, vaktinde yapıldığı takdirde bile ufukta görünür hale gelen lakin yaygın bekleyişe bakılırsa tarihinin erkene alınma ihtimali de bulunan seçimle ilgili aklıma takılan birtakım mülahazaları dikkatlere sunacağım.
Evvel karşılığını önemsediğim bir sorum olacak:
Sanki ülkemizde ‘cumhurbaşkanı adayı’ olarak ismi ortaya atıldığında toplumun bütününün -evet kahir ekseriyeti de değil, bütününün- hiç itiraz etmeyeceği bir kişi bulunabilir mi?
Tek bir kişi?
Aslında üstteki soru diğer ülkeler insanları için de sorulabilir.
Diğer ülkeler için de kendi ülkemiz için de sorulduğunda durum değişmiyor. Bugünün insanları içindeki görüş farklılıkları ismi ortaya atılan rastgele bir ismi emsalsiz kabul etmeye elverişli değil.
Siyaset aslına bakarsanız bu biçimde bir şey. Birleştirmek ve bütünleştirmek yerine ayrıştırmak ve farklılaştırmak biçimleri siyasette geçerli.
Gerçek bu olduğuna nazaran, bundan hareketle benimsenecek tavır şu olabilir: Aday belirlerken onun şahsına yahut geçmişine ya da temsil ettiği çizgiye itiraz edenler bulunacağını öncesinden kabul etmek gerekiyor.
Cumhurbaşkanlığı için adaylık kriterlerinde -iktidar ve muhalefet fark etmez- her kesim en başta ‘seçilebilecek bir isim’ bulunmasına kıymet verecektir. Daha doğrusu vermelidir.
İktidarın durumu
MHP’nin kelamları dikkate alınması gereken yetkilileri aylar evvelden, “Bizim adayımız Tayyip Erdoğan” diye gönüllerinden geçeni deklare ettikları için iktidar cephesinin işi kolay; günü geldiğinde mevcut cumhurbaşkanını aday göstermeye kalkarlarsa bu hiç şaşırtan olmaz.
[Anayasanın 101. hususu cumhurbaşkanının sırf iki sefer seçilebileceğini öngörüyor; Tayyip Erdoğan 2014 ve 2018 senelerında olmak üzere iki sefer seçildi. Anayasanın bir öteki unsurunda (m. 116), “Cumhurbaşkanının ikinci devrinde Meclis tarafınca seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, Cumhurbaşkanı bir kere daha aday olabilir” istisnası yer aldığı için, Erdoğan’ın bir daha adaylığı fakat seçim tarihinin TBMM tarafınca erkene alınmasıyla mümkün olabilir. Aksi biçimde, vaktinde yapılacak bir seçimde Tayyip Erdoğan’ın aday gösterilmek istenmesi önemli türel tartışmalara niye olur. ‘Cumhur İttifakı’nın sonunda bir öbür adayla seçime girmesi beklenebilir.]
İktidar cephesini oluşturan AK Parti ve MHP’nin oylarında fazlacatandır fark edilmekte olan düşüş çıkaracakları adayın seçilme ihtimalinin azlığına işaret ediyor. Hiç değilse durum bugün bu biçimde. Cumhurbaşkanı seçimi için ‘yüzde 50+1’ oy kaidesi bulunduğunu da unutmayalım. Seçime beş kala, aday ilan edileceği sırada kamuoyu yoklamaları Cumhur İttifakı’nın aday göstereceği kişinin seçilemeyeceğini açık seçik gösterirse, Tayyip Erdoğan’ın kendisi de adaylığı düşünmeyebilir ve iktidar cephesinde de ‘seçilebilecek aday’ arayışı kelam konusu olabilir.
Artık de muhalefete yakından bakalım
Güç olan muhalefet cephesinin durumu.
Sadece altı değişik partinin vakit zaman bir ortaya gelmekte olan önderlerinin bir isim üzerinde uzlaşmasının kuvvetliğü tarafından değil, daha epey onların ortak belirleyeceği ismin çabucak yanı başlarında bulunanlardan başlayarak itirazlara uğraması ihtimali bakımından da iktidar cephesinin işi kolay değil.
Üç yıl öncesine kadar geçerli olan parlamenter sistemde cumhurbaşkanı seçimi nispeten kolaydı. Meclis makul bir aday ismini seçebilecek çoğunluğa eriştiğinde sorun aşılabiliyordu.
“Nispeten” deyişimin niçini, bu zahiri kolaylığa karşın, her cumhurbaşkanlığı seçiminin aday isimlerine itirazlar yüzünden önemli zahmetler yaşatmış olmasıdır. 1980 öncesinde Meclis aylarca yeni cumhurbaşkanı seçememişti. Misal bir durum AK Parti’nin Abdullah Gül’ü aday gösterdiği, muhalefetin mevzuyu ‘367’ mahzuru koysun diye Anayasa Mahkemesi‘ne götürdüğü, lakin seçime gidilerek sorunun üstesinden gelinebildiği 2007 cumhurbaşkanlığı seçiminde de yaşanmadı mı?
Buna karşın bir periyodun Anayasa Mahkemesi lideri Ahmet Necdet Sezer, 2000 yılında, Meclis’te yer alan değişik partilerden milletvekillerinin oyuyla seçilebilmişti.
Mevzuyu ve en başta sorduğum soruyu aklıma getiren, Anayasa Mahkemesi’nin Sezer’den daha sonraki lideri Haşim Kılıç’ın muhalefet cephesi tarafınca cumhurbaşkanı adayı gösterilebileceğinin söylem edilmesine gelen reaksiyonlar oldu.
Altı başkanlı masadan biri bile adayı beğenmediğini dışa vurdu.
CHP’ye yakın duran, muhalif medyadan bilinen bireyler de beğenmeyenler korosuna katılmakta gecikmedi.
Ortaya atılan birinci önemli aday isminin üzerine bir çizik atılmak isteniyor.
İtiraz edenlerin gönlünde farklı birer aslan yattığı muhakkak.
Pekala de, onların cumhurbaşkanı görmek istedikleri isim/ler ciddiyetle tartışma gündemine girdiğinde farklı yerlerden o adaylara da itirazlar gelmeyecek mi?
Kemal Kılıçdaroğlu’na?
Meral Akşener’e?
Gültekin Uysal’a?
Temel Karamollaoğlu’na?
Ali Babacan’a?
Ahmet Davutoğlu’na?
Ortaya atılacak her isme, epeyce yakınlarında bulunmayan kesitlerden -belki yakın bildiklerinden de- itirazlar gelmesi mukadder.
Rastgele birini kendisine yakın bulanlar onun cumhurbaşkanı seçilmesini ister, aday gösterilmesini istek eder; lakin kimin ismi aday olarak ortaya atılsa, ‘seçilebilecek biri’ olduğunu görüp anlasalar bile, başkalarının yakınlarından itiraz sesleri yükselebilir.
İktidarın medyası var ise muhalefetin de artık seslerini duyurabilen kendi medyası var. İkisi içindeki fark, iktidar medyasının aday konusunda tek bir isim üzerinde kolay kolay uzlaşabilmesi, fakat muhalefetin tıpkı kolaylığa sahip olmaması…
Galiba iktidar cephesi en epey günü geldiğinde daha da kuvvetli çıkacak o kaosa güveniyor.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.