Fehmi Koru*
Bu ülkede ‘gündem’ denilen ne var ise, değeri ne olursa olsun, ömrü birkaç günü geçmiyor.
Yüksek Seçim Konseyi (YSK) lideri Muharrem Akkaya’nın cumhurbaşkanı seçiminde aday olması beklenen isimler ile ilgili açıklamaları bile bugün itibariyle gündemden düşmüşe benziyor.
Göz atma imkanı bulduğum birkaç gazeteye bu sabah baktığımda vardığım sonuç bu.
halbuki söylemiş oldukleri yüzünden, aday olabileceklerin olamama, adaylığı düşünülmeyenlerin ise aday olabilme imkanı doğabilecek.
Didik didik edilmeyi hak eden açıklamalar yalnızca buna yaramakla hudutlu kalacak.
Yazımı buraya kadar okuyunca “Daha ne tartışılacaktı?” diye düşünenler çıkabilir. O sebeple hiç tartışılmayan bir mevzuyu örnek olarak işlemek niyetindeyim.
YSK lideri Akkaya, hakkında lokal mahkemenin 2 yıl, 7 ay ve 15 gün mahpus cezası verdiği İstanbul belediye lideri Ekrem İmamoğlu için, “Cezasının onaylanması durumunda, aday olarak girdiği seçimi kazansa bile mazbatası verilmez” açıklamasını yaptı.
Mazbatası YSK tarafınca verilmeyen kişi seçilmemiş sayılıyor.
Diyelim, vakit zaman buluşan altı partinin önderleri Millet İttifakı ismine İmamoğlu’nun aday olmasını kararlaştırıldı, bu biçimdece Cumhur İttifakı adayı karşısında seçime bir tek o katıldı ve adayların açıklanması daha sonrasında da istinaf mahkemesi ile Yargıtay art geriye kendisinin alt mahkeme tarafınca verilen cezasını onayladı.
O durumda ne olacak?
Sandık başına gidildiğinde Millet İttifakı adayı için oy kullanılamayacak. Kullanıldığı takdirde oylar geçerli sayılmayacak. İmamoğlu’na verilen oylar rakiplerinden çok bile olsa, seçimi kaybedenler içinden en yüksek oyu alan cumhurbaşkanı seçilmiş sayılacak.
Cumhur İttifakı adayı mı kazanacak?
Bir ihtimal o denli olacak.
Fakat bir ihtimal daha var: Seçim birinci çeşitte sonuçlanmayacağı için, ikinci tıp için sandık başına gidildiğinde, muhalif oyların Cumhur ve Millet ittifakları haricinden aday gösterilmiş birine kayması ve kazanması hesaba katılmayan birinin cumhurbaşkanı seçilmesi bile mümkün.
Tuhaf değil mi?
Bana da tuhaf geliyor, fakat İmamoğlu aday gösterildiği ve cezası onaylandığı takdirde olacak olan, bu iki senaryodan biri.
Mahkemeler onu devre dışı bıraktığı için ya Cumhur İttifakı adayı seçimi kazanacak ya da Cumhur İttifakı adayına oy vermemeye kararlı seçmenin o sırada gözüne kestireceği rastgele bir aday cumhurbaşkanı seçilmiş olacak…
Çare?
İlk akla gelen deva şu: Millet İttifakı, İmamoğlu’nu aday göstermişse, hakkında verilmiş ceza onaylandığında, onun yerine yeni bir aday çıkarsın…
YSK’nın aday olabilecekleri ilan etmesinden daha sonra bizim sistem buna imkan vermiyor.
Sistemin kendini kapatması yüzünden aslında bir mahkemenin tek bir yargıcı, hem bir politiğin önünü kesebiliyor tıpkı vakitte ülkede kimin cumhurbaşkanı olamayacağına karar vermiş oluyor.
Muhalefetin mazbata pürüzünü akılda tutarak bir öbür ismi aday göstermesi ve onun da seçimi kazanması durumunda, kimin cumhurbaşkanı olacağını mahkeme sonucunın belirlediği bile söylenebilir.
[Bugünküne benzeri bir durum 2002 yılında seçime gidilirken de Türkiye’nin başına gelmişti. Bir mahkeme, bir mitingde okuduğu şiiri sakıncalı saydığı için Tayyip Erdoğan’a ceza vermiş, onun da ortalarında bulunduğu bir siyasi takım, onu kurdukları yeni partiye genel lider seçebildikleri biçimde ‘siyasi yasaklı’ olması yüzünden milletvekili adayı gösterememişlerdi. Tayyip Erdoğan niye daha sonra milletvekili seçilebildi ve başbakanlığı teslim alabildi. Artık ise cumhurbaşkanı.]
Ne yapılabilir bu durumda?
Muhalefetin önünde fazla seçenek bulunmuyor.
Seçilebilecek aday olarak İmamoğlu görülüyorsa onun isminde ısrar ederken, cezasının onaylanması durumunda, adaysız kalmamak için, öteki birini de yedek olarak onunla birlikte aday göstermek…
Bu birinci seçenek.
İşi bahta bırakmamak için İmamoğlu’nu aday göstermemek…
Bu da ikinci seçenek…
Tabii muhalefetin daha geniş bir seçme imkanı sağlamak gayesiyle seçmen karşısına hayli sayıda adayla çıkması da mümkün.
Başka bir seçenek aklıma gelmiyor.
oysa sistem bu biçimde durumlarda önleyici değil gereksiz pürüzleri ortadan kaldırıcı önlemler önbakılırsabilmeliydi.
Ceza verilse bile ‘siyasi yasak’ kelam konusu olmayabilirdi… [Eskiden bu bizde mümkündü; cezaevinde yatarken seçilince Meclis’e milletvekili olarak gidebilenler olduğunu hatırlar üzereyim.]
Meclis’ten çıkartılacak bir maddeyle bu sağlanabilir.
Hatta bir adım daha ileri gidilerek, üzerinde fikir yürüttüğümüze emsal durumlarda, yani birinin adaylığının düşmesi kelam konusu olduğunda, YSK bir öteki ismin aday gösterilmesine müsaade verebilmeli…
[Çeşitli münasebetlerle seçilmişlerin dokunulmazlıkları düşürülüp milletvekilliklerine son verildiği de oluyor. O sebeple yahut vefatlar yüzünden bu Meclis’te fazlaca sayıda koltuk boş. halbuki o denli durumlarda boşalan koltuğu partisinin doldurmasının yolu açılabilir; bu sayede TBMM daima birebir sayıda milletvekiliyle çalışmalarını sürdürür.]
Demokratik olma tezinde eksikler var ve bu yazıda kelamını ettiğim husus da onlardan biri.
YSK lideri bu hususta ne düşünüyor olabilir?
Emekliliği daha sonrasında da olsa kendisinden temel bu bahiste ne düşündüğünü öğrenmek isterim.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.
Bu ülkede ‘gündem’ denilen ne var ise, değeri ne olursa olsun, ömrü birkaç günü geçmiyor.
Yüksek Seçim Konseyi (YSK) lideri Muharrem Akkaya’nın cumhurbaşkanı seçiminde aday olması beklenen isimler ile ilgili açıklamaları bile bugün itibariyle gündemden düşmüşe benziyor.
Göz atma imkanı bulduğum birkaç gazeteye bu sabah baktığımda vardığım sonuç bu.
halbuki söylemiş oldukleri yüzünden, aday olabileceklerin olamama, adaylığı düşünülmeyenlerin ise aday olabilme imkanı doğabilecek.
Didik didik edilmeyi hak eden açıklamalar yalnızca buna yaramakla hudutlu kalacak.
Yazımı buraya kadar okuyunca “Daha ne tartışılacaktı?” diye düşünenler çıkabilir. O sebeple hiç tartışılmayan bir mevzuyu örnek olarak işlemek niyetindeyim.
YSK lideri Akkaya, hakkında lokal mahkemenin 2 yıl, 7 ay ve 15 gün mahpus cezası verdiği İstanbul belediye lideri Ekrem İmamoğlu için, “Cezasının onaylanması durumunda, aday olarak girdiği seçimi kazansa bile mazbatası verilmez” açıklamasını yaptı.
Mazbatası YSK tarafınca verilmeyen kişi seçilmemiş sayılıyor.
Diyelim, vakit zaman buluşan altı partinin önderleri Millet İttifakı ismine İmamoğlu’nun aday olmasını kararlaştırıldı, bu biçimdece Cumhur İttifakı adayı karşısında seçime bir tek o katıldı ve adayların açıklanması daha sonrasında da istinaf mahkemesi ile Yargıtay art geriye kendisinin alt mahkeme tarafınca verilen cezasını onayladı.
O durumda ne olacak?
Sandık başına gidildiğinde Millet İttifakı adayı için oy kullanılamayacak. Kullanıldığı takdirde oylar geçerli sayılmayacak. İmamoğlu’na verilen oylar rakiplerinden çok bile olsa, seçimi kaybedenler içinden en yüksek oyu alan cumhurbaşkanı seçilmiş sayılacak.
Cumhur İttifakı adayı mı kazanacak?
Bir ihtimal o denli olacak.
Fakat bir ihtimal daha var: Seçim birinci çeşitte sonuçlanmayacağı için, ikinci tıp için sandık başına gidildiğinde, muhalif oyların Cumhur ve Millet ittifakları haricinden aday gösterilmiş birine kayması ve kazanması hesaba katılmayan birinin cumhurbaşkanı seçilmesi bile mümkün.
Tuhaf değil mi?
Bana da tuhaf geliyor, fakat İmamoğlu aday gösterildiği ve cezası onaylandığı takdirde olacak olan, bu iki senaryodan biri.
Mahkemeler onu devre dışı bıraktığı için ya Cumhur İttifakı adayı seçimi kazanacak ya da Cumhur İttifakı adayına oy vermemeye kararlı seçmenin o sırada gözüne kestireceği rastgele bir aday cumhurbaşkanı seçilmiş olacak…
Çare?
İlk akla gelen deva şu: Millet İttifakı, İmamoğlu’nu aday göstermişse, hakkında verilmiş ceza onaylandığında, onun yerine yeni bir aday çıkarsın…
YSK’nın aday olabilecekleri ilan etmesinden daha sonra bizim sistem buna imkan vermiyor.
Sistemin kendini kapatması yüzünden aslında bir mahkemenin tek bir yargıcı, hem bir politiğin önünü kesebiliyor tıpkı vakitte ülkede kimin cumhurbaşkanı olamayacağına karar vermiş oluyor.
Muhalefetin mazbata pürüzünü akılda tutarak bir öbür ismi aday göstermesi ve onun da seçimi kazanması durumunda, kimin cumhurbaşkanı olacağını mahkeme sonucunın belirlediği bile söylenebilir.
[Bugünküne benzeri bir durum 2002 yılında seçime gidilirken de Türkiye’nin başına gelmişti. Bir mahkeme, bir mitingde okuduğu şiiri sakıncalı saydığı için Tayyip Erdoğan’a ceza vermiş, onun da ortalarında bulunduğu bir siyasi takım, onu kurdukları yeni partiye genel lider seçebildikleri biçimde ‘siyasi yasaklı’ olması yüzünden milletvekili adayı gösterememişlerdi. Tayyip Erdoğan niye daha sonra milletvekili seçilebildi ve başbakanlığı teslim alabildi. Artık ise cumhurbaşkanı.]
Ne yapılabilir bu durumda?
Muhalefetin önünde fazla seçenek bulunmuyor.
Seçilebilecek aday olarak İmamoğlu görülüyorsa onun isminde ısrar ederken, cezasının onaylanması durumunda, adaysız kalmamak için, öteki birini de yedek olarak onunla birlikte aday göstermek…
Bu birinci seçenek.
İşi bahta bırakmamak için İmamoğlu’nu aday göstermemek…
Bu da ikinci seçenek…
Tabii muhalefetin daha geniş bir seçme imkanı sağlamak gayesiyle seçmen karşısına hayli sayıda adayla çıkması da mümkün.
Başka bir seçenek aklıma gelmiyor.
oysa sistem bu biçimde durumlarda önleyici değil gereksiz pürüzleri ortadan kaldırıcı önlemler önbakılırsabilmeliydi.
Ceza verilse bile ‘siyasi yasak’ kelam konusu olmayabilirdi… [Eskiden bu bizde mümkündü; cezaevinde yatarken seçilince Meclis’e milletvekili olarak gidebilenler olduğunu hatırlar üzereyim.]
Meclis’ten çıkartılacak bir maddeyle bu sağlanabilir.
Hatta bir adım daha ileri gidilerek, üzerinde fikir yürüttüğümüze emsal durumlarda, yani birinin adaylığının düşmesi kelam konusu olduğunda, YSK bir öteki ismin aday gösterilmesine müsaade verebilmeli…
[Çeşitli münasebetlerle seçilmişlerin dokunulmazlıkları düşürülüp milletvekilliklerine son verildiği de oluyor. O sebeple yahut vefatlar yüzünden bu Meclis’te fazlaca sayıda koltuk boş. halbuki o denli durumlarda boşalan koltuğu partisinin doldurmasının yolu açılabilir; bu sayede TBMM daima birebir sayıda milletvekiliyle çalışmalarını sürdürür.]
Demokratik olma tezinde eksikler var ve bu yazıda kelamını ettiğim husus da onlardan biri.
YSK lideri bu hususta ne düşünüyor olabilir?
Emekliliği daha sonrasında da olsa kendisinden temel bu bahiste ne düşündüğünü öğrenmek isterim.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.