Cezaevlerinde azap ve makus muamele tartışması son olarak Silivri Cezaevi’nde geçen hafta mahkumların toplu intihar teşebbüsünde bulunduğu tezleri ile bir sefer daha gündeme geldi. İntihar savları Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü tarafınca yalanladı, fakat tartışmalar, ortaya çıkan yeni bilgilerle devam ediyor.
Tezler üzerine İstanbul Barosu İnsan Hakları Merkezi (İHM) de Silivri 5 No’lu L Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’na 13 Nisan’da ziyaret gerçekleştirmişti. Ziyaret eden heyette yer alan Avukat Berfin Arslan, DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada, ziyaretleri öncesinde toplu intiharda ismi geçen mahkumların öteki cezaevlerine sevk edildiğini, tek bir mahkûm ile görüşebildiklerini söylemiş oldu.
Argümana göre, isimli koğuşta infaz muhafaza memurunun sayım sırasında bir mahkûma tokat atması üzerine tartışma yaşandı. Cezaevi yönetiminin ortaya girmesiyle şiddete başvuran memur özür diledi. İstanbul Barosu İHM heyetine şikayetlerini geri çekmeleri için “Darp raporu alırsanız buranın bir de çıkışı var” kelamlarıyla tehdit edildiklerini anlatan mahkûm, süngerli odada azaba maruz kaldıklarını öne sürdü.
Avukat Arslan, mahkumların azap daha sonrası koğuşta bulunan kimi hapları içerek intihar teşebbüsünde bulundukları tarafında bilgi aldıklarını, kimilerinin kötüleştiğini, bunlar içinde ömrünü kaybeden Ferhan Y.’nin de olduğunu aktardı.
Tahliye beklerken vefat haberi geldi
Silivri 5 No’lu L Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutuklu bulunan Ferhan Y. tahliyesine birkaç gün kalmışken ömrünü kaybetti.
Kuzeni Azad Y.’nin transferine nazaran, Ferhan Y. 7 Nisan’da annesini arayarak beş gün daha sonra tahliye olacağını söylemiş ve kendisine para göndermesini istemişti. Bu telefondan iki gün daha sonra cezaevi idaresi ailesini arayarak Ferhan Y.’nin kötüleştiğini ve hastaneye kaldırıldığını iletti. Hastanede tabiplerle görüştürülmeyen aile, çabucak sonrasında Y.’nin hastaneye geldiğinde kalbinin durmuş olduğunu ve aygıta bağlandığını öğrendi.
Azad Y. “Bize kalp krizi geçirdiği, iç organlarının iflas ettiği söylendi. Bir sıhhat çalışanından fotoğraf geldi. Ferhan’ın hasta yatağında dudakları ve gözleri şişmiş biçimdeydi. Boynunda iz vardı. Tıpkı gün vefat etti” diye konuştu.
Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevfikevleri Genel Müdürlüğü tarafınca yapılan açıklamada ise Ferhan Y.’nin “kalp durması” sebebiyle vefat ettiği ve idari soruşturma başlatıldığı açıklandı. Fakat Y.’nin basına yansıyan vefat dokümanında ise mevt niçininin “bulaşıcı hastalık” olarak yazıldığı ortaya çıktı.
Aile ise artık cürüm duyurusunda bulunmaya hazırlanıyor.
“Karantina koğuşunda beyin kanaması geçirdi”
Geçtiğimiz günlerde bir diğer vefat haberi de Manisa Akhisar T Tipi Kapalı Cezaevi’nden geldi. Özgürlük için Hukukçular Derneği (ÖHD) İzmir Şubesi Eş Lideri Avukat Welat Zeren’in verdiği bilgiye bakılırsa, siyasi niçinlerle 28 yıldır tutuklu bulunan ve 1,5 sene daha sonra tahliyesi beklenen Mehmet S., 29 Mart günü rahatsızlığı üzerine hastaneye kaldırıldı.
Teze bakılırsa, hastane dönüşü tek kişilik karantina koğuşuna bırakılan 63 yaşındaki Sevinç, 3 Nisan’da baygın biçimde bulundu ve bir sefer daha hastaneye kaldırıldı. Avukat Zeren, S.’nin vefatının akabinde görüştükleri cezaevi idaresinin “detaylı bilgiye sahip olmadıklarını lakin darp hadisesinin yaşanmadığını, koğuşta kamera olmadığı için Sevinç’in nasıl baygınlık geçirdiğini” bilemediklerini dediğini anlattı.
Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) aracılığıyla edinilen bilgiye bakılırsa ise hastane yetkilileri Mehmet S.’nin hipertansiyon atağına bağlı beyin kanaması kararı hayatını kaybettiğini tez etti.
Ailesi cürüm duyurusunda bulunan mahkûmun ön otopsi raporunda detay olmadığını lisana getiren avukatı ise otopsi raporunun kararınu beklediklerini belirtti. Zeren, “Doğrudan darp olmasa bile ihmal olduğunu düşünüyoruz. Karantina koğuşlarındaki makûs şartlar ve berbat muamele niçiniyle mahkumlar artık hastaneye gitmek istemiyor” diye konuştu.
“İstediğin yere şikâyet et, hiç bir şey olmaz”
Ceza İnfaz Sistemi’nde Sivil Toplum Derneği (CİSST) Koordinatörü Berivan Korkut da işkence ve makûs muamele karşısında siyasi mahkumlara kıyasla takviye sistemlerine daha güç ulaşan ve bu niçinle yalnızlaşan isimli mahkumlardan fazlaca sayıda müracaat aldıklarını söylüyor. Ayrıyeten mahkûm ailelerinin kaygısının de her geçen gün büyüdüğünü lisana getiriyor.
Korkut, “Şiddet sarmalından çıkamayacağını düşünenlerde kendilerine ziyan vererek baskıyı engelleyebileceğini düşünme davranışı gelişiyor. Son devirde hem kendine ziyan verenlerin müracaatları birebir vakitte başvurulardaki şiddetin dozu arttı. O denli ki şiddet, cezaevlerindeki gündelik hayatın modülü haline gelmiş durumda” diyor.
Korkut, isimli ya da siyasi mahkûm fark etmeksizin müracaatlarda infaz müdafaa memurlarının “İstediğin yere şikâyet et, hiç bir şey olmaz” halinde kelamlarına çoğunlukla rastladıklarını belirtiyor. Berivan Korkut’a bakılırsa, cezaevi vazifelileri ya da yönetimcilerinin azap ya da makus muamele niçiniyle cezalandırılmamaları şiddet olaylarını pekiştiriyor.
“İddia edildiği üzere baş, kol kırığı biçimde yaralanan yok”
Şanlıurfa 2 No’lu T Tipi Cezaevi de Ekim 2021’de koğuş değişikliği sırasında azap ve makus muamele savları ile gündeme gelmişti. Urfa Barosu İnsan Hakları Merkezi raporuna nazaran, 7 Ekim 2021 tarihinde epey sayıda gardiyan ve jandarma erkek koğuşlarında “Türkiye geneli uygulama niçiniyle yarım saat ortasında koğuş değişikliği yapılacaktır” ihtarında bulundu. Argümana bakılırsa, mahkumların ikazın yasal desteğini sorması üzerine tartışma çıktı. Raporda, “Tutuklu ve mahkumlar, yazıyı görmeden koğuş değişikliğini yapmayacaklarını beyan etmeleri üzerine jandarma ve gardiyanların saldırısına maruz kaldıklarını, koridorlarda sürüklendiklerini ve darp edildiklerini beyan etmişlerdir” denildi.
Mahkumların argümanına nazaran, revire giden yaralılar rapor tutulmadan koğuşlara geri gönderildi. Cezaevi müdürü ise baroya verdiği bilgide, “yapılan müdahalenin yalnızca koğuş boşaltmaya yönelik olduğunu, sav edildiği baş, kol, ayak kırığı olacak biçimde yaralanan hiç bir mahkûmun bulunmadığını” söylemiş oldu.
Savla ilgili devam eden bir soruşturma bulunmuyor.
“İdareler rapora karşın darp olduğunu inkar edebiliyor”
Diyarbakır Barosu İnsan Hakları Merkezi Cezaevi İzleme Komitesi Lideri Avukat Gizem Miran da 2021’den bu yana çocuk cezaevleri de dahil olmak üzere merkeze gelen azap ve makûs muamele müracaatlarının arttığını söylüyor.
“Mahpuslarla yaptığımız görüşmelerde bedenlerindeki darp izlerini kendi gözlerimizle görüyoruz. Hata duyurusunda bulunuyoruz lakin genelde kurum yönetimcilerinin yaklaşımı olayları birer iftiradan ibaret görmek. Rapora karşın inkar edebiliyorlar” diyor. Avukat Miran, kimi bazı darp raporu aldırmakta ya da mahkumların hastaneye sevkini sağlamakta zorlandıklarını da lisana getiriyor. Hata duyurularının ise sıklıkla cezasızlıkla sonuçlandığını belirtiyor.
Miran, “Ocak ayında Diyarbakır 2 No’lu T Tipi Kapalı Cezaevi’nde koğuş değişikliği sırasında fizikî hücum yaşandı. Mahpuslar kalabalık bir infaz muhafaza memuru kümesi ile süngerli odaya alındıklarını, yerlerde sürüklendiklerini anlattı. Şubat’ta kabahat duyurusunda bulunduk ancak hala kuşkulu sıfatıyla sözü alınmış bir kişi yok” halinde konuşuyor.
Burcu Karakaş
Tezler üzerine İstanbul Barosu İnsan Hakları Merkezi (İHM) de Silivri 5 No’lu L Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’na 13 Nisan’da ziyaret gerçekleştirmişti. Ziyaret eden heyette yer alan Avukat Berfin Arslan, DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada, ziyaretleri öncesinde toplu intiharda ismi geçen mahkumların öteki cezaevlerine sevk edildiğini, tek bir mahkûm ile görüşebildiklerini söylemiş oldu.
Argümana göre, isimli koğuşta infaz muhafaza memurunun sayım sırasında bir mahkûma tokat atması üzerine tartışma yaşandı. Cezaevi yönetiminin ortaya girmesiyle şiddete başvuran memur özür diledi. İstanbul Barosu İHM heyetine şikayetlerini geri çekmeleri için “Darp raporu alırsanız buranın bir de çıkışı var” kelamlarıyla tehdit edildiklerini anlatan mahkûm, süngerli odada azaba maruz kaldıklarını öne sürdü.
Avukat Arslan, mahkumların azap daha sonrası koğuşta bulunan kimi hapları içerek intihar teşebbüsünde bulundukları tarafında bilgi aldıklarını, kimilerinin kötüleştiğini, bunlar içinde ömrünü kaybeden Ferhan Y.’nin de olduğunu aktardı.
Tahliye beklerken vefat haberi geldi
Silivri 5 No’lu L Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutuklu bulunan Ferhan Y. tahliyesine birkaç gün kalmışken ömrünü kaybetti.
Kuzeni Azad Y.’nin transferine nazaran, Ferhan Y. 7 Nisan’da annesini arayarak beş gün daha sonra tahliye olacağını söylemiş ve kendisine para göndermesini istemişti. Bu telefondan iki gün daha sonra cezaevi idaresi ailesini arayarak Ferhan Y.’nin kötüleştiğini ve hastaneye kaldırıldığını iletti. Hastanede tabiplerle görüştürülmeyen aile, çabucak sonrasında Y.’nin hastaneye geldiğinde kalbinin durmuş olduğunu ve aygıta bağlandığını öğrendi.
Azad Y. “Bize kalp krizi geçirdiği, iç organlarının iflas ettiği söylendi. Bir sıhhat çalışanından fotoğraf geldi. Ferhan’ın hasta yatağında dudakları ve gözleri şişmiş biçimdeydi. Boynunda iz vardı. Tıpkı gün vefat etti” diye konuştu.
Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevfikevleri Genel Müdürlüğü tarafınca yapılan açıklamada ise Ferhan Y.’nin “kalp durması” sebebiyle vefat ettiği ve idari soruşturma başlatıldığı açıklandı. Fakat Y.’nin basına yansıyan vefat dokümanında ise mevt niçininin “bulaşıcı hastalık” olarak yazıldığı ortaya çıktı.
Aile ise artık cürüm duyurusunda bulunmaya hazırlanıyor.
“Karantina koğuşunda beyin kanaması geçirdi”
Geçtiğimiz günlerde bir diğer vefat haberi de Manisa Akhisar T Tipi Kapalı Cezaevi’nden geldi. Özgürlük için Hukukçular Derneği (ÖHD) İzmir Şubesi Eş Lideri Avukat Welat Zeren’in verdiği bilgiye bakılırsa, siyasi niçinlerle 28 yıldır tutuklu bulunan ve 1,5 sene daha sonra tahliyesi beklenen Mehmet S., 29 Mart günü rahatsızlığı üzerine hastaneye kaldırıldı.
Teze bakılırsa, hastane dönüşü tek kişilik karantina koğuşuna bırakılan 63 yaşındaki Sevinç, 3 Nisan’da baygın biçimde bulundu ve bir sefer daha hastaneye kaldırıldı. Avukat Zeren, S.’nin vefatının akabinde görüştükleri cezaevi idaresinin “detaylı bilgiye sahip olmadıklarını lakin darp hadisesinin yaşanmadığını, koğuşta kamera olmadığı için Sevinç’in nasıl baygınlık geçirdiğini” bilemediklerini dediğini anlattı.
Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) aracılığıyla edinilen bilgiye bakılırsa ise hastane yetkilileri Mehmet S.’nin hipertansiyon atağına bağlı beyin kanaması kararı hayatını kaybettiğini tez etti.
Ailesi cürüm duyurusunda bulunan mahkûmun ön otopsi raporunda detay olmadığını lisana getiren avukatı ise otopsi raporunun kararınu beklediklerini belirtti. Zeren, “Doğrudan darp olmasa bile ihmal olduğunu düşünüyoruz. Karantina koğuşlarındaki makûs şartlar ve berbat muamele niçiniyle mahkumlar artık hastaneye gitmek istemiyor” diye konuştu.
“İstediğin yere şikâyet et, hiç bir şey olmaz”
Ceza İnfaz Sistemi’nde Sivil Toplum Derneği (CİSST) Koordinatörü Berivan Korkut da işkence ve makûs muamele karşısında siyasi mahkumlara kıyasla takviye sistemlerine daha güç ulaşan ve bu niçinle yalnızlaşan isimli mahkumlardan fazlaca sayıda müracaat aldıklarını söylüyor. Ayrıyeten mahkûm ailelerinin kaygısının de her geçen gün büyüdüğünü lisana getiriyor.
Korkut, “Şiddet sarmalından çıkamayacağını düşünenlerde kendilerine ziyan vererek baskıyı engelleyebileceğini düşünme davranışı gelişiyor. Son devirde hem kendine ziyan verenlerin müracaatları birebir vakitte başvurulardaki şiddetin dozu arttı. O denli ki şiddet, cezaevlerindeki gündelik hayatın modülü haline gelmiş durumda” diyor.
Korkut, isimli ya da siyasi mahkûm fark etmeksizin müracaatlarda infaz müdafaa memurlarının “İstediğin yere şikâyet et, hiç bir şey olmaz” halinde kelamlarına çoğunlukla rastladıklarını belirtiyor. Berivan Korkut’a bakılırsa, cezaevi vazifelileri ya da yönetimcilerinin azap ya da makus muamele niçiniyle cezalandırılmamaları şiddet olaylarını pekiştiriyor.
“İddia edildiği üzere baş, kol kırığı biçimde yaralanan yok”
Şanlıurfa 2 No’lu T Tipi Cezaevi de Ekim 2021’de koğuş değişikliği sırasında azap ve makus muamele savları ile gündeme gelmişti. Urfa Barosu İnsan Hakları Merkezi raporuna nazaran, 7 Ekim 2021 tarihinde epey sayıda gardiyan ve jandarma erkek koğuşlarında “Türkiye geneli uygulama niçiniyle yarım saat ortasında koğuş değişikliği yapılacaktır” ihtarında bulundu. Argümana bakılırsa, mahkumların ikazın yasal desteğini sorması üzerine tartışma çıktı. Raporda, “Tutuklu ve mahkumlar, yazıyı görmeden koğuş değişikliğini yapmayacaklarını beyan etmeleri üzerine jandarma ve gardiyanların saldırısına maruz kaldıklarını, koridorlarda sürüklendiklerini ve darp edildiklerini beyan etmişlerdir” denildi.
Mahkumların argümanına nazaran, revire giden yaralılar rapor tutulmadan koğuşlara geri gönderildi. Cezaevi müdürü ise baroya verdiği bilgide, “yapılan müdahalenin yalnızca koğuş boşaltmaya yönelik olduğunu, sav edildiği baş, kol, ayak kırığı olacak biçimde yaralanan hiç bir mahkûmun bulunmadığını” söylemiş oldu.
Savla ilgili devam eden bir soruşturma bulunmuyor.
“İdareler rapora karşın darp olduğunu inkar edebiliyor”
Diyarbakır Barosu İnsan Hakları Merkezi Cezaevi İzleme Komitesi Lideri Avukat Gizem Miran da 2021’den bu yana çocuk cezaevleri de dahil olmak üzere merkeze gelen azap ve makûs muamele müracaatlarının arttığını söylüyor.
“Mahpuslarla yaptığımız görüşmelerde bedenlerindeki darp izlerini kendi gözlerimizle görüyoruz. Hata duyurusunda bulunuyoruz lakin genelde kurum yönetimcilerinin yaklaşımı olayları birer iftiradan ibaret görmek. Rapora karşın inkar edebiliyorlar” diyor. Avukat Miran, kimi bazı darp raporu aldırmakta ya da mahkumların hastaneye sevkini sağlamakta zorlandıklarını da lisana getiriyor. Hata duyurularının ise sıklıkla cezasızlıkla sonuçlandığını belirtiyor.
Miran, “Ocak ayında Diyarbakır 2 No’lu T Tipi Kapalı Cezaevi’nde koğuş değişikliği sırasında fizikî hücum yaşandı. Mahpuslar kalabalık bir infaz muhafaza memuru kümesi ile süngerli odaya alındıklarını, yerlerde sürüklendiklerini anlattı. Şubat’ta kabahat duyurusunda bulunduk ancak hala kuşkulu sıfatıyla sözü alınmış bir kişi yok” halinde konuşuyor.
Burcu Karakaş