DEVA Partisi başkanı Ali Babacan, Türkiye’deki yolsuzluğun üçte ikisinin inşaat alanında olduğunu belirterek “Bu beraberinde siyasetin ve siyasetçinin finansmanında da en kıymetli alan olarak belirtilebilir” açıklamasında bulundu ve Meclis’e sevk edilmesi gereken bir numaralı yasanın siyasi etik yasası olduğunu söylemiş oldu.
DEVA Partisi, Perşembe günü Bursa’da düzenlenen lansmanla, iktidara gelmeleri durumunda birinci 90 ve 360 günde hayata geçirmeyi taahhüt ettikleri ‘Yerel İdare ve Şehircilik Aksiyon Planını’ kamuoyuna duyurdu. DEVA Partisi Genel Lideri Ali Babacan, tertipte Karar müellifi Semra Alkan’ın sorularını yanıtladı.
İnşaat dalının değerine değinen Babacan, Türkiye’deki yolsuzluğun üçte ikisinin de bu alanda olduğunu lisana getirerek “Bu bununla birlikte siyasetin ve siyasetçinin finansmanında da en kıymetli alan olarak belirtilebilir” dedi. Babacan, ayrıyeten Meclis’e sevk edilmesi gereken bir numaralı yasanın siyasi etik yasası olduğunu da kelamlarına ekledi.
0 farklı başlıkta aksiyon planı hazırlayan DEVA Partisi, şu ana kadar ‘Tarım, Afet İdaresi, Toplumsal Siyasetler, Demokrasiye Geçiş, Yarına Atılım ve Ekonomi’ hareket planlarını deklare etti. Perşembe günü de Bursa’da düzenlenen ‘Yerel İdareler ve Şehircilik Hareket Planı’ lansmanında 101 husustan oluşan hareket planını, DEVA Partisi Genel Lider Ali Babacan ile partinin Lokal İdareler ve Şehircilik Siyasetleri Lideri Candan Karlıtekin anlattı.
Mahallî İdareler ve Şehircilik Hareket Planı’nda dikkat çeken unsurlar şöyle:
“Kayyım uygulamalarına son verilecek”
“kuvvetli, tesirli ve verimli lokal idareler için ‘Yerinden Yönetim’ prensibi temel alınacak. Kayyım uygulamalarına son verilecek. Büyük ve kıymetli projeler halka sorulacak. Belediyelerdeki rantla uğraş edilecek. On yıl ortasında doğal afetler karşısında zayıf konut kalmayacak. Cem Evleri’ne yer ayrılacak. Şehirde yenilenebilir güç üretimi organize edilecek. Kentteki taksi problemi çözülecek. Gençlerin yurt sorunu çözülecek. Sokak hayvanlarının idaresine dair aksaklıklar giderilecek.”
Toplantı daha sonrasında Babacan, Semra Alkan’ın şu sorularını yanıtladı:
“Döviz kurunun bu kadar belgisiz ve dalgalı olması hayat pahalılığının en değerli niçini”
– Tarih veriyorum. Enflasyonu, ikinci yılımızda tek haneli düzeylere bir daha indireceğiz. Biz yapamayacağımız bir şeyin kelamını hiç vermedik. Lakin bir kelam veriyorsak bu kelamımızı kesinlikle tutarız” diye bir açıklamanız oldu. Bu noktada, mutfakların yangın yerine döndüğü bugünlerde enflasyonu tek haneye nasıl düşüreceksiniz?
“Ekonomi idaresinde aslında klasik manada üç siyaset alanı vardır. Bir de 2008-2009 krizinden daha sonra buna dördüncüsünü ekledik. Bu üç alan nedir? Para siyaseti, maliye siyaseti ve yapısal ıslahat dediğimiz alan. Dördüncü alan olarak da bizim makro ihtiyati önlemler diye önemli bir inovasyon olarak kattığımız bir alan oldu. Yani bankacılık sistemi üstündeki düzenlemelerle para siyasetinde ve maliye siyasetinde oluşturduğumuz tesire emsal tesirler oluşturabiliyorsunuz sonuçlar açısından baktığınızda. ötürüsıyla, dört tane kıymetli alan var.
En kıymetli konulardan bir tanesi döviz kuruyla ilgili bir an evvel bir sükûneti getirmektir. Yani döviz kurunun bu kadar bilinmeyen ve dalgalı olması, çok hareketli olması, öngörülemez olması şu anda hayat pahalılığının en değerli niçinidir. Açıkçası Türkiye’de hayat pahalılığının bir numaralı niçini döviz kurlarıyla ilgili denetimin elden kaçmış olmasıdır. Döviz kurlarını denetim etmek için de Merkez Bankası’nın elinde fazlaca kıymetli iki tane enstrüman vardır. Bunlar faiz siyaseti ve elindeki döviz rezerviyle piyasaya müdahalesidir. Merkez Bankası’nın bir an evvel bağımsız olması, Merkez Bankası’nın başına ve Para Siyaseti Şurasına ehil ve dürüst insanların atanması aslına bakarsan enflasyonla ilgili sorunun tahlilini hayli hızlandıracaktır. Bir numaralı mevzu budur.”
“Merkez Bankası’nın şu anda elinde hiç bir yetki kalmamış durumda”
“Bizim iktisat aksiyon planımızda Merkez Bankası Lideri adaylarının kesinlikle Meclis’e gidip, Plan ve Bütçe Komisyonu’nda soru ve karşılık oturumuna girmesi gerektiğini söylüyoruz. Bu bir oylanma, tasdik edilme yahut bir Meclis onayı manasında değil. Fakat gitsinler kendilerini anlatsınlar diyoruz. Orada muhalefet milletvekilleri, iktidar milletvekilleri ve basın var. Üç ya da dört tane aday var ise, evvel bir gitsinler, kendilerini anlatsınlar, soru ve yanıt olsun. Ne yapacaklarını söylesinler, bu biçimdelikle toplum önünde bir taahhüde girsinler o soru ve cevaplarla… Bir de kamuoyunun bir kantarına çıksınlar. Yani bir değerlendirmeden daha sonra Merkez Bankası Başkanı’nın nazaranvlendirilmesini istiyoruz. TÜİK Lideri ve BDDK Lideri için de tıpkı biçimde… ötürüsıyla Merkez Bankası’nın bağımsız olması ve Merkez Bankası’nın bu iki enstrümanı yani döviz rezervi ve faiz oranı enstrümanını bir an evvel eline alması gerekiyor. Aksi biçimde Merkez Bankası’nın şu anda elinde hiç bir yetki kalmamış durumda. Açıkçası tamamını Cumhurbaşkanı’nın talimatıyla yapıyor ve yanlış talimatlar kararında da yanlış sonuçlar oluşuyor.
İkinci değerli mevzuda bu işin bütçe tarafı, maliye siyaseti tarafıdır. Bütçe tarafında da enflasyonla gayrete yardımcı olacak bir gelir ve masraf kompozisyonu oluşturmak gerekiyor. Artı bir de yapısal ıslahatlar tabi. Yapısal ıslahatlarda dal sektör hususları ele alıp, dallarla ilgili maliyeti artıran ögeler nedir? Rekabet mi güzel çalışmıyor? Verimsizlik mi var bir yerlerde diye tüm bunlara bakıp, bilhassa maliyet tarafında ne yapılabilir bununla ilgili hususlara eğilmek gerekiyor. Makro ihtiyati önlem tarafında da bilhassa talep kaynaklı enflasyon üzerinde tesir olur. Ki şu anda Türkiye’nin fazla bu biçimde bir sorunu yok bu etapta.”
“Enflasyonun en kıymetli kaynağı şu anda maliyetler”
“Enflasyonun en kıymetli kaynağı şu anda maliyetlerdir. Maliyetler fiyatı artırıyor. kimi vakit aksisi de olabiliyor. İnsanların elinde harcayacak o kadar epeyce para oluyor ki, epey talep oluyor o da enflasyonu tetikleyebiliyor. Şu anda Türkiye’nin sorunu o denli bir sorun değil. Gerçi dikkat etmek lazım. Zira Merkez Bankası şu anda daima operasyonlar yapıyor. Mali genişlemede ölçüyü kaçırırsa bir de öbür türlü bir sorun da yaşayabilir.”
– Son periyotta Merkez Bankası rezervlerinin tükenmesi, ABD’de FED’in faiz artırma beklentisi, Rusya-Ukrayna savaşının uzaması üzere olumsuz niçinler kararında ‘Türkiye’de doları frenlemek sıkıntı olabilir’ diye yorumlar yapılıyor. Sizin bu hususta görüşünüz nedir?
“Savaşın ortasındaki ülkeler döviz kurlarını baya bir tutuyorlar. Biz savaşın haricinde izleyen bir ülke olarak tutamıyoruz. Yani bu büsbütün berbat idare, diğer bir şey değil.”
“Enflasyon önden koşuyor, maaş artışları geriden o koşan enflasyonu yakalamaya çalışıyor”
“Aklı başında bir Merkez Bankası idaresi olsa hiç bir şey olmaz. Anında denetim altına alırlar. Lakin kimse karışmayacak. Yani Merkez Bankası yanlışsız bildiğini yapacak. Benim işim enflasyonu düşürmek. Zira enflasyon düşmeyince refah artışı mümkün değil. Zira maaş artışı yapıyorsunuz lakin maaş artışları daima enflasyonu arttan yakalamaya çalışıyor. Enflasyon önden koşuyor, maaş artışları geriden o koşan enflasyonu yakalamaya çalışıyor. ötürüsıyla bu bitmez bir müddetçtir. Türkiye 34 sene bir girmiş bu kısır döngüye, 70’lerde, 80’lerde, 90’larda, 34 sene bu ülkede enflasyon iki haneli, üç haneli olmuş. Kimse düşürememiş.”
“Biz enflasyonu nasıl düşürdük?”
“Biz enflasyonu nasıl düşürdük? Biz söylemiş olduğim üç alan ki dördüncü alanı 2008-2009 periyodunda devreye soktuk. Bu üç alanda gerekeni yaptık. Ve kararlılıkla yaptık. Bu bahiste fazlaca sağlam duracağımızı da bütün dünya âleme ilan ettik ve gösterdik. aslına bakarsan enflasyonun düşeceği ile ilgili kanaat oluştuğu anda faizler çabucak düşüyor. Faizler fikir, faizlerin düşmesinden kaynaklanan bir ekonomik canlanma aslına bakarsan geliyor. ötürüsıyla bu bundan öncelik sırasıdır. İlk öncelik olarak, enflasyonun düşeceğine dair kararlı bir çaba başlıyor ve artık enflasyon düşecek kanaati süratle oluşuyor. Bu piyasa faizlerini düşürüyor. Piyasa faizleri düştüğü vakit da geriden yatırımlar başlıyor, alışveriş canlanıyor. Biz bunu yaptık. Bu sürecin pratiğini yaşayanlar olarak epey yeterli bir teknik grubumuz var. Merkez Bankası tarafında da, Hazine tarafında da yönetmiş, enflasyonu düşürmüş bir teknik heyet var. Bir de siyasi takımlarımızda bir daha bu hususta deneyimli, işi bilen beşerler.
Dediler ki kur düşecek mi? Kur bir kez yükseldiği vakit fazlaca geri gelmiyor. Lakin değerli olan onu makul bir yerlerde tutarken, geriden gelir düzeyini yükseltmek için çalışmak ve ekonomiyi canlandırmaktır. ötürüsıyla enflasyonu yavaşlatırken ekonomiyi canlandırmak, alışverişi canlandırmak ve insanların refah düzeyini yükseltmek değerlidir. Bunun tahlili bu. 2001-2002 krizini çözerken de bu biçimde yaptık, 2008-2009 global krizini çözerken de bu biçimde yaptık. Yani büsbütün dürüst ve ehil takımlarla, istişareyle… Tahlil buralarda yani. Yalnızca iktisatla ilgili sıkıntılarda değil, her türlü meselede tahlil buralarda, fazla uzakta aramamak lazım. İşi bilenlerle çalışmanız lazım. Öbür türlü olmaz.”
“İnşaat konusunda Başbakan’la karşıt düştük”
– İnşaat bölümünü, inşaata dayalı büyüme sürecini etraf hususuyla birlikte nasıl değerlendirirsiniz?
“İnşaatı altyapı ve üstyapı olarak ikiye ayırabiliriz. Altyapı tarafı biraz önden gitmesi gereken bir bahis. Yani büyümenin önünü açması gereken bir husus. Üstyapı tarafının da büyümenin ve refahın kararı olması lazım. Yani biraz geriden gelmesi lazım. Bu ikisi karıştırılıyor. İnşaat kesimi fazlaca kıymetli, lokomotif kesim, kaç yüz tane kesimi hareket ettiriyor. ötürüsıyla bütün kaynakları inşaata ayırırsak ülke oradan büyüyecek. Bu pek o denli olmuyor. Bunu esasen yaşadık. Başbakan Yardımcılığım periyodunda bunun ıstıraplarını baştan görür görmez, o periyotta ben epeyce uyardım. Başbakan’la karşıt düştük. Kamuoyu önünde, gazetecilerin önünde daima aykırı düşüyorduk o günlerde. Ve ne oldu? Türkiye’nin dışardan fazlaca borçlandığı bir devirde, borçlanılan kaynaklar yüklü olarak lüks ofis, lüks AVM, lüks konutlara yatırıldı. Ve o yatırım döviz üreten bir yatırım değil.”
“İlk kriz inşaat bölümünden ve güç dalından çıktı”
“Sanayiye yatırılması gereken, ihracat ve turizm üzerinden döviz geliri getirmesi gerekirken o yatırımlar, döviz geliri getirmeyecek alanlara yatırıldı. Ve birinci kriz inşaat kesiminden ve güç bölümünden çıktı. Bandı geri saralım, ben ayrıldıktan daha sonraki birinci kriz iki dalda çıktı. ötürüsıyla, üst yapının refahın artmasından daha sonra gelmesi lazım. Evvel kazanmamız, evvel hak etmemiz lazım. daha sonrasında o hak ettiğimiz refahı yaşamamız lazım. Yoksa borçla refah yükseliyorsa ülkede bana bakılırsa bu hayli hakikat bir şey değil. Zira bu yapay oluyor, süreksiz oluyor. daha sonrasında da bu biçimde krize düştüğümüz vakit da büyük bir hayal kırıklığı oluyor. Bu bağlamda, basamak basamak gitmek lazım. Evvel çalışmak lazım, daha sonra lüks konut, AVM, lüks ofisler. Türkiye’de bu sıralama kaydı. Fakat bunun da asıl niçini Candan Bey’in bugünkü sunumunda da belirttiği imar rantları konusudur. Bu noktada; lüks konut, lüks AVM, lüks ofis demek eşittir emsal değişikliği…”
ötürüsıyla, dövizle yatırım yaparız, dövizle borçlanırız lakin daha sonra yatırımımız döviz üretir tekrar. Bunda hiç bir sorun yok. Lakin inşaatta o denli olmadı. Ve her bir proje fecî para kazandırdı. Türkiye’de açıkçası, bu yolsuzluk dediğimiz alanın üçte ikisi toplam para olarak buralarda. Ve bu hem de siyasetin ve siyasetçinin finansmanında da en kıymetli alan olarak belirtilebilir. Onun için aslına bakarsanız bir türlü önlenemiyor. Onun için bu ikisi iç içe geçmiş alan bir türlü birbirinden sıyrılamıyor. Çok kararlı olmak gerekiyor ve bunları iktidarın birinci 90 gününde yapıp, geçmek gerekiyor. Onun için birinci 90 gün diyoruz. Aksi biçimde mümkün değil. Bakanlar bir nazaranve gelsin, kurumların başına geçsin, 1 ay daha sonra iklim değişir. Şu açıdan söylüyorum: Kimi şeyleri vaktinde yapmazsak, vaktinde önlem almazsak yeni atanacak Bakanlar eski yordama çabucak dönebilir. Zira kuşatılıyorlar. Beşerler şimdiden yatırım yapmak istiyor, kim olabilir diye bakıp, kuşatıp, çabucak özel bağlantı geliştirmeye başlıyorlar. Ki bakılırsave geldiği anda özel ilgilerde menfaat sağlanma başlasın diye. ötürüsıyla bunları baştan epeyce süratli yapmak ve kesin hal almak lazım.”
“Meclis’e sevk etmemiz gereken bir numaralı yasa siyasi etik yasası olmalı”
“Biz şunu da yaptık. Parlamenter Sistem çalışmasının son kısmında siyasi etik konusu yer alıyor. Aslında Parlamenter Sistemle hiç bir alakası yok. Bizim çalışmamız var, kendi partimiz ortasında de siyasi etik yönetmeliği var. Bunu da dedik biz bu masada konuşmak istiyoruz. Sağ olsunlar kabul ettiler. Bu da epey değerliydi. Zira bütün Genel Liderlerin imzasının bunun altına alınması Türkiye’nin geleceği açısından fazlaca kıymetliydi. ötürüsıyla günü geldiğinde ki bizdeki görüşmede da söylemiş oldum; Meclis’e sevk etmemiz gereken bir numaralı yasa siyasi etik yasası olmalıdır. Birinci oradan başlamamız lazım.
DEVA Partisi, Perşembe günü Bursa’da düzenlenen lansmanla, iktidara gelmeleri durumunda birinci 90 ve 360 günde hayata geçirmeyi taahhüt ettikleri ‘Yerel İdare ve Şehircilik Aksiyon Planını’ kamuoyuna duyurdu. DEVA Partisi Genel Lideri Ali Babacan, tertipte Karar müellifi Semra Alkan’ın sorularını yanıtladı.
İnşaat dalının değerine değinen Babacan, Türkiye’deki yolsuzluğun üçte ikisinin de bu alanda olduğunu lisana getirerek “Bu bununla birlikte siyasetin ve siyasetçinin finansmanında da en kıymetli alan olarak belirtilebilir” dedi. Babacan, ayrıyeten Meclis’e sevk edilmesi gereken bir numaralı yasanın siyasi etik yasası olduğunu da kelamlarına ekledi.
0 farklı başlıkta aksiyon planı hazırlayan DEVA Partisi, şu ana kadar ‘Tarım, Afet İdaresi, Toplumsal Siyasetler, Demokrasiye Geçiş, Yarına Atılım ve Ekonomi’ hareket planlarını deklare etti. Perşembe günü de Bursa’da düzenlenen ‘Yerel İdareler ve Şehircilik Hareket Planı’ lansmanında 101 husustan oluşan hareket planını, DEVA Partisi Genel Lider Ali Babacan ile partinin Lokal İdareler ve Şehircilik Siyasetleri Lideri Candan Karlıtekin anlattı.
Mahallî İdareler ve Şehircilik Hareket Planı’nda dikkat çeken unsurlar şöyle:
“Kayyım uygulamalarına son verilecek”
“kuvvetli, tesirli ve verimli lokal idareler için ‘Yerinden Yönetim’ prensibi temel alınacak. Kayyım uygulamalarına son verilecek. Büyük ve kıymetli projeler halka sorulacak. Belediyelerdeki rantla uğraş edilecek. On yıl ortasında doğal afetler karşısında zayıf konut kalmayacak. Cem Evleri’ne yer ayrılacak. Şehirde yenilenebilir güç üretimi organize edilecek. Kentteki taksi problemi çözülecek. Gençlerin yurt sorunu çözülecek. Sokak hayvanlarının idaresine dair aksaklıklar giderilecek.”
Toplantı daha sonrasında Babacan, Semra Alkan’ın şu sorularını yanıtladı:
“Döviz kurunun bu kadar belgisiz ve dalgalı olması hayat pahalılığının en değerli niçini”
– Tarih veriyorum. Enflasyonu, ikinci yılımızda tek haneli düzeylere bir daha indireceğiz. Biz yapamayacağımız bir şeyin kelamını hiç vermedik. Lakin bir kelam veriyorsak bu kelamımızı kesinlikle tutarız” diye bir açıklamanız oldu. Bu noktada, mutfakların yangın yerine döndüğü bugünlerde enflasyonu tek haneye nasıl düşüreceksiniz?
“Ekonomi idaresinde aslında klasik manada üç siyaset alanı vardır. Bir de 2008-2009 krizinden daha sonra buna dördüncüsünü ekledik. Bu üç alan nedir? Para siyaseti, maliye siyaseti ve yapısal ıslahat dediğimiz alan. Dördüncü alan olarak da bizim makro ihtiyati önlemler diye önemli bir inovasyon olarak kattığımız bir alan oldu. Yani bankacılık sistemi üstündeki düzenlemelerle para siyasetinde ve maliye siyasetinde oluşturduğumuz tesire emsal tesirler oluşturabiliyorsunuz sonuçlar açısından baktığınızda. ötürüsıyla, dört tane kıymetli alan var.
En kıymetli konulardan bir tanesi döviz kuruyla ilgili bir an evvel bir sükûneti getirmektir. Yani döviz kurunun bu kadar bilinmeyen ve dalgalı olması, çok hareketli olması, öngörülemez olması şu anda hayat pahalılığının en değerli niçinidir. Açıkçası Türkiye’de hayat pahalılığının bir numaralı niçini döviz kurlarıyla ilgili denetimin elden kaçmış olmasıdır. Döviz kurlarını denetim etmek için de Merkez Bankası’nın elinde fazlaca kıymetli iki tane enstrüman vardır. Bunlar faiz siyaseti ve elindeki döviz rezerviyle piyasaya müdahalesidir. Merkez Bankası’nın bir an evvel bağımsız olması, Merkez Bankası’nın başına ve Para Siyaseti Şurasına ehil ve dürüst insanların atanması aslına bakarsan enflasyonla ilgili sorunun tahlilini hayli hızlandıracaktır. Bir numaralı mevzu budur.”
“Merkez Bankası’nın şu anda elinde hiç bir yetki kalmamış durumda”
“Bizim iktisat aksiyon planımızda Merkez Bankası Lideri adaylarının kesinlikle Meclis’e gidip, Plan ve Bütçe Komisyonu’nda soru ve karşılık oturumuna girmesi gerektiğini söylüyoruz. Bu bir oylanma, tasdik edilme yahut bir Meclis onayı manasında değil. Fakat gitsinler kendilerini anlatsınlar diyoruz. Orada muhalefet milletvekilleri, iktidar milletvekilleri ve basın var. Üç ya da dört tane aday var ise, evvel bir gitsinler, kendilerini anlatsınlar, soru ve yanıt olsun. Ne yapacaklarını söylesinler, bu biçimdelikle toplum önünde bir taahhüde girsinler o soru ve cevaplarla… Bir de kamuoyunun bir kantarına çıksınlar. Yani bir değerlendirmeden daha sonra Merkez Bankası Başkanı’nın nazaranvlendirilmesini istiyoruz. TÜİK Lideri ve BDDK Lideri için de tıpkı biçimde… ötürüsıyla Merkez Bankası’nın bağımsız olması ve Merkez Bankası’nın bu iki enstrümanı yani döviz rezervi ve faiz oranı enstrümanını bir an evvel eline alması gerekiyor. Aksi biçimde Merkez Bankası’nın şu anda elinde hiç bir yetki kalmamış durumda. Açıkçası tamamını Cumhurbaşkanı’nın talimatıyla yapıyor ve yanlış talimatlar kararında da yanlış sonuçlar oluşuyor.
İkinci değerli mevzuda bu işin bütçe tarafı, maliye siyaseti tarafıdır. Bütçe tarafında da enflasyonla gayrete yardımcı olacak bir gelir ve masraf kompozisyonu oluşturmak gerekiyor. Artı bir de yapısal ıslahatlar tabi. Yapısal ıslahatlarda dal sektör hususları ele alıp, dallarla ilgili maliyeti artıran ögeler nedir? Rekabet mi güzel çalışmıyor? Verimsizlik mi var bir yerlerde diye tüm bunlara bakıp, bilhassa maliyet tarafında ne yapılabilir bununla ilgili hususlara eğilmek gerekiyor. Makro ihtiyati önlem tarafında da bilhassa talep kaynaklı enflasyon üzerinde tesir olur. Ki şu anda Türkiye’nin fazla bu biçimde bir sorunu yok bu etapta.”
“Enflasyonun en kıymetli kaynağı şu anda maliyetler”
“Enflasyonun en kıymetli kaynağı şu anda maliyetlerdir. Maliyetler fiyatı artırıyor. kimi vakit aksisi de olabiliyor. İnsanların elinde harcayacak o kadar epeyce para oluyor ki, epey talep oluyor o da enflasyonu tetikleyebiliyor. Şu anda Türkiye’nin sorunu o denli bir sorun değil. Gerçi dikkat etmek lazım. Zira Merkez Bankası şu anda daima operasyonlar yapıyor. Mali genişlemede ölçüyü kaçırırsa bir de öbür türlü bir sorun da yaşayabilir.”
– Son periyotta Merkez Bankası rezervlerinin tükenmesi, ABD’de FED’in faiz artırma beklentisi, Rusya-Ukrayna savaşının uzaması üzere olumsuz niçinler kararında ‘Türkiye’de doları frenlemek sıkıntı olabilir’ diye yorumlar yapılıyor. Sizin bu hususta görüşünüz nedir?
“Savaşın ortasındaki ülkeler döviz kurlarını baya bir tutuyorlar. Biz savaşın haricinde izleyen bir ülke olarak tutamıyoruz. Yani bu büsbütün berbat idare, diğer bir şey değil.”
“Enflasyon önden koşuyor, maaş artışları geriden o koşan enflasyonu yakalamaya çalışıyor”
“Aklı başında bir Merkez Bankası idaresi olsa hiç bir şey olmaz. Anında denetim altına alırlar. Lakin kimse karışmayacak. Yani Merkez Bankası yanlışsız bildiğini yapacak. Benim işim enflasyonu düşürmek. Zira enflasyon düşmeyince refah artışı mümkün değil. Zira maaş artışı yapıyorsunuz lakin maaş artışları daima enflasyonu arttan yakalamaya çalışıyor. Enflasyon önden koşuyor, maaş artışları geriden o koşan enflasyonu yakalamaya çalışıyor. ötürüsıyla bu bitmez bir müddetçtir. Türkiye 34 sene bir girmiş bu kısır döngüye, 70’lerde, 80’lerde, 90’larda, 34 sene bu ülkede enflasyon iki haneli, üç haneli olmuş. Kimse düşürememiş.”
“Biz enflasyonu nasıl düşürdük?”
“Biz enflasyonu nasıl düşürdük? Biz söylemiş olduğim üç alan ki dördüncü alanı 2008-2009 periyodunda devreye soktuk. Bu üç alanda gerekeni yaptık. Ve kararlılıkla yaptık. Bu bahiste fazlaca sağlam duracağımızı da bütün dünya âleme ilan ettik ve gösterdik. aslına bakarsan enflasyonun düşeceği ile ilgili kanaat oluştuğu anda faizler çabucak düşüyor. Faizler fikir, faizlerin düşmesinden kaynaklanan bir ekonomik canlanma aslına bakarsan geliyor. ötürüsıyla bu bundan öncelik sırasıdır. İlk öncelik olarak, enflasyonun düşeceğine dair kararlı bir çaba başlıyor ve artık enflasyon düşecek kanaati süratle oluşuyor. Bu piyasa faizlerini düşürüyor. Piyasa faizleri düştüğü vakit da geriden yatırımlar başlıyor, alışveriş canlanıyor. Biz bunu yaptık. Bu sürecin pratiğini yaşayanlar olarak epey yeterli bir teknik grubumuz var. Merkez Bankası tarafında da, Hazine tarafında da yönetmiş, enflasyonu düşürmüş bir teknik heyet var. Bir de siyasi takımlarımızda bir daha bu hususta deneyimli, işi bilen beşerler.
Dediler ki kur düşecek mi? Kur bir kez yükseldiği vakit fazlaca geri gelmiyor. Lakin değerli olan onu makul bir yerlerde tutarken, geriden gelir düzeyini yükseltmek için çalışmak ve ekonomiyi canlandırmaktır. ötürüsıyla enflasyonu yavaşlatırken ekonomiyi canlandırmak, alışverişi canlandırmak ve insanların refah düzeyini yükseltmek değerlidir. Bunun tahlili bu. 2001-2002 krizini çözerken de bu biçimde yaptık, 2008-2009 global krizini çözerken de bu biçimde yaptık. Yani büsbütün dürüst ve ehil takımlarla, istişareyle… Tahlil buralarda yani. Yalnızca iktisatla ilgili sıkıntılarda değil, her türlü meselede tahlil buralarda, fazla uzakta aramamak lazım. İşi bilenlerle çalışmanız lazım. Öbür türlü olmaz.”
“İnşaat konusunda Başbakan’la karşıt düştük”
– İnşaat bölümünü, inşaata dayalı büyüme sürecini etraf hususuyla birlikte nasıl değerlendirirsiniz?
“İnşaatı altyapı ve üstyapı olarak ikiye ayırabiliriz. Altyapı tarafı biraz önden gitmesi gereken bir bahis. Yani büyümenin önünü açması gereken bir husus. Üstyapı tarafının da büyümenin ve refahın kararı olması lazım. Yani biraz geriden gelmesi lazım. Bu ikisi karıştırılıyor. İnşaat kesimi fazlaca kıymetli, lokomotif kesim, kaç yüz tane kesimi hareket ettiriyor. ötürüsıyla bütün kaynakları inşaata ayırırsak ülke oradan büyüyecek. Bu pek o denli olmuyor. Bunu esasen yaşadık. Başbakan Yardımcılığım periyodunda bunun ıstıraplarını baştan görür görmez, o periyotta ben epeyce uyardım. Başbakan’la karşıt düştük. Kamuoyu önünde, gazetecilerin önünde daima aykırı düşüyorduk o günlerde. Ve ne oldu? Türkiye’nin dışardan fazlaca borçlandığı bir devirde, borçlanılan kaynaklar yüklü olarak lüks ofis, lüks AVM, lüks konutlara yatırıldı. Ve o yatırım döviz üreten bir yatırım değil.”
“İlk kriz inşaat bölümünden ve güç dalından çıktı”
“Sanayiye yatırılması gereken, ihracat ve turizm üzerinden döviz geliri getirmesi gerekirken o yatırımlar, döviz geliri getirmeyecek alanlara yatırıldı. Ve birinci kriz inşaat kesiminden ve güç bölümünden çıktı. Bandı geri saralım, ben ayrıldıktan daha sonraki birinci kriz iki dalda çıktı. ötürüsıyla, üst yapının refahın artmasından daha sonra gelmesi lazım. Evvel kazanmamız, evvel hak etmemiz lazım. daha sonrasında o hak ettiğimiz refahı yaşamamız lazım. Yoksa borçla refah yükseliyorsa ülkede bana bakılırsa bu hayli hakikat bir şey değil. Zira bu yapay oluyor, süreksiz oluyor. daha sonrasında da bu biçimde krize düştüğümüz vakit da büyük bir hayal kırıklığı oluyor. Bu bağlamda, basamak basamak gitmek lazım. Evvel çalışmak lazım, daha sonra lüks konut, AVM, lüks ofisler. Türkiye’de bu sıralama kaydı. Fakat bunun da asıl niçini Candan Bey’in bugünkü sunumunda da belirttiği imar rantları konusudur. Bu noktada; lüks konut, lüks AVM, lüks ofis demek eşittir emsal değişikliği…”
ötürüsıyla, dövizle yatırım yaparız, dövizle borçlanırız lakin daha sonra yatırımımız döviz üretir tekrar. Bunda hiç bir sorun yok. Lakin inşaatta o denli olmadı. Ve her bir proje fecî para kazandırdı. Türkiye’de açıkçası, bu yolsuzluk dediğimiz alanın üçte ikisi toplam para olarak buralarda. Ve bu hem de siyasetin ve siyasetçinin finansmanında da en kıymetli alan olarak belirtilebilir. Onun için aslına bakarsanız bir türlü önlenemiyor. Onun için bu ikisi iç içe geçmiş alan bir türlü birbirinden sıyrılamıyor. Çok kararlı olmak gerekiyor ve bunları iktidarın birinci 90 gününde yapıp, geçmek gerekiyor. Onun için birinci 90 gün diyoruz. Aksi biçimde mümkün değil. Bakanlar bir nazaranve gelsin, kurumların başına geçsin, 1 ay daha sonra iklim değişir. Şu açıdan söylüyorum: Kimi şeyleri vaktinde yapmazsak, vaktinde önlem almazsak yeni atanacak Bakanlar eski yordama çabucak dönebilir. Zira kuşatılıyorlar. Beşerler şimdiden yatırım yapmak istiyor, kim olabilir diye bakıp, kuşatıp, çabucak özel bağlantı geliştirmeye başlıyorlar. Ki bakılırsave geldiği anda özel ilgilerde menfaat sağlanma başlasın diye. ötürüsıyla bunları baştan epeyce süratli yapmak ve kesin hal almak lazım.”
“Meclis’e sevk etmemiz gereken bir numaralı yasa siyasi etik yasası olmalı”
“Biz şunu da yaptık. Parlamenter Sistem çalışmasının son kısmında siyasi etik konusu yer alıyor. Aslında Parlamenter Sistemle hiç bir alakası yok. Bizim çalışmamız var, kendi partimiz ortasında de siyasi etik yönetmeliği var. Bunu da dedik biz bu masada konuşmak istiyoruz. Sağ olsunlar kabul ettiler. Bu da epey değerliydi. Zira bütün Genel Liderlerin imzasının bunun altına alınması Türkiye’nin geleceği açısından fazlaca kıymetliydi. ötürüsıyla günü geldiğinde ki bizdeki görüşmede da söylemiş oldum; Meclis’e sevk etmemiz gereken bir numaralı yasa siyasi etik yasası olmalıdır. Birinci oradan başlamamız lazım.