Almanya Başbakanı Scholz’dan kritik periyotta Türkiye ziyareti

taklaci09

Global Mod
Global Mod
Kıymet Akal

Almanya Başbakanı Olaf Scholz, 14 Mart pazartesi günü Türkiye’ye birinci ziyaretini gerçekleştirecek.

Ankara’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile bir ortaya gelecek olan Scholz’un gündeminde, ikili münasebetler, bölgesel bahisler ve yüklü olarak Rusya’nın Ukrayna işgaline son vermeyi amaçlayan diplomatik tahlil gayretleri bulunuyor.

Aralık ayında başbakanlığı Angela Merkel’den devralan Scholz, birinci dış ziyaretlerini AB’nin önde gelen ülkelerine, daha sonrasında ABD ve İsrail’e yapmıştı.

Geçen ay diplomatik tahlil gayretleri için Ukrayna ve Rusya’yı da ziyaret eden Scholz’un Ankara temasları sırasında vereceği iletiler merak ediliyor.

“Biraz sürpriz oldu”

Heinrich Böll Vakfı’nın Türkiye Temsilcisi Kristian Brakel, Scholz’un ziyaretinin siyasi gözlemciler için “biraz sürpriz olduğunu” söylerken, aslında birinci vakit içinderda Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock’un ziyaretinin beklendiğini söylemiş oldu.

Türkiye-Almanya münasebetlerini epey yakından takip eden isimlerden olan Brakel, DW Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede, şunları kaydetti:

“Beklenti, evvel Bearbock’un Türkiye’yi ziyaret etmesi yönündeydi… niye ertelediği, niye bu ziyareti yapmak istemediği merak konusu olağan. Tahminen de bilhassa Yeşiller’in AKP hükümetine daha sert bir tavır takınması beklentisi tesirli olmuş olabilir, epeyce geniş bir hareket alanı yok Baerbock’un. Lakin artık Scholz’un ziyaret edecek olması bir istikametiyle sürpriz mahiyetinde ve bu karar büyük ölçüde, son gelişmeler, Rusya’nın Ukrayna saldırısı daha sonrasında yaşanan değişim ile ilintili görünüyor. Ayrıyeten koalisyon ortakları Erdoğan’ın idare formuna eleştirel bir tavır takınırken, Scholz’un tıpkı yaklaşım ortasında olmadığı da biliniyor.”

Yeni hükümet Erdoğan’a uzaklıklı

Toplumsal Demokrat Olaf Scholz’un başbakanlığında üç ay evvel kurulan üçlü koalisyon hükümeti, Angela Merkel devrinden farklı olarak, Türkiye’ye dönük daha eleştirel bir tavır takınması ile biliniyor.

SPD, Hür Demokratlar (FDP) ve Yeşiller’den oluşan hükümetin koalisyon mukavelesinde, Türkiye’deki anti-demokratik gelişmelerden duyulan kaygı lisana getirilmiş, dış siyasette yaşanan tansiyonlara karşın, Türkiye’nin “AB’nin değerli bir komşusu ve kıymetli bir NATO partneri” olduğu tabir edilmişti.

Kristian Brakel, Scholz’un Türkiye ziyaretinin evvelandirilen, planlı bir ziyaret olmadığına dikkat çekerken, yakın tarihten enteresan bir örnek vererek, Berlin’in önceliğinin daha hayli bölgesel mevzular, Rusya-Ukrayna savaşı olmasını beklediğini söylemiş oldu.

Merkel benzetmesi

Kristian Brakel, eski Almanya başbakanı Angela Merkel’in, mülteci krizi niçiniyle, 2015 yılında, Türkiye’deki 1 Kasım seçimleri öncesinde bir ziyaret gerçekleştirdiğini hatırlattı.

Merkel’in bu ziyaretine o devirde, bilhassa muhalefet partileri tarafınca epey sert reaksiyon gösterildiğini, bunun “AKP iktidarına seçim desteği’” olarak eleştirildiğini söyleyen Brakel, şöyleki devam etti:

“Aslında Merkel kendisi Türkiye’yi ziyaret etmek istediği için değil, mülteci krizi niçiniyle bu ziyareti yapmak durumunda kalmıştı. Bugün yaşadığımıza sürece epey benziyor. Bana nazaran Ukrayna-Rusya krizi olmasaydı, Scholz da bugünlerde bu biçimde bir ziyareti gerçekleştirmiyor olurdu ve tıpkı Merkel’in 2015 yılındaki ziyaretinde olduğu üzere sanırım Scholz’un bu ziyaretinde de ana gündem konusu Türkiye olmayacak.”

Almanya’nın Türkiye’den beklentileri

Kristian Brakel’e göre, Scholz Ankara’daki temaslarında muhtemelen, NATO müttefiklerinin ahenk ortasında hareket etmelerinin ehemmiyetini vurgulayacak, Putin’e karşı ortak tutum belirleyen NATO üyelerinin duruşuna, Türkiye’nin de kuvvetli bir biçimde katkıda bulunmasını beklediklerini lisana getirecek.

Ankara’nın şu ana kadar, Moskova’ya karşı hayli sert bir hal almamasının anlaşılır tarafları bulunduğunu söyleyen Brakel, “Ankara’nın belli hassasiyetlerinin olması, bilhassa güç alanındaki bağımlılık ve Suriye bağlamındaki tasalar anlaşılabilir olabilir. Lakin Türk hükümetinin takındığı tavra yalnızca bu konulardaki kaygılar kaynaklık etmiyor” diye konuştu.

Batı ile Erdoğan içinde derin inanç bunalımı

Türkiye’nin son aylarda dış siyasette attığı adımlar, Batılı müttefikleriyle tansiyonları düşürmüş olsa da, biroldukca mevzuda siyasi görüş ayrılıkları, karşılıklı güvensizlik sürüyor.

Brakel, Erdoğan’ın yakın etrafındaki kimi isimlerin, 15 Temmuz darbe teşebbüsünün ardında ABD’nin olduğuna inandığını, bu biçimdedan beri derin bir güvensizlik duyulduğunu vurguladı.

“Ankara Rusya’ya güvenmiyor lakin ABD’ye de güvenmiyor” diyen Brakel, Erdoğan’ın dış siyasette vakit zaman Rusya ile yakın hareket ettiğini, vakit vakitse Batı’ya yaklaştığını belirterek, AKP hükümetinin belirlediği dış siyaset gayeleri bulunduğunu, bu gayeleri için de olabildiğince esnek hareket edebilme alanına sahip olmak istediğini kaydetti.

“İllüzyon”

Dış siyaset uzmanı Brakel, “Batı ile Rusya içinde istikrar siyaseti Türkiye için bir mecburilik değil, Erdoğan’ın tercihi bu. Erdoğan, ‘NATO’nun Rusya ile sorunu olması benim de Rusya ile meselem olması gerektiği manasına gelmiyor’ diye düşünüyor. Ancak yanıldığı tam da bu. İttifak demek bu değil, bu tavır da bu niçinden ötürü sürdürülebilir değil. Bu bir illüzyon” değerlendirmesinde bulundu.

Öte yandan Türkiye’nin Suriye konusunda anlaşılabilir kaygıları olduğunu söyleyen Brakel, “Örneğin ABD Türkiye’ye, Esad rejiminin İdlib’e mümkün operasyonuna karşı askeri dayanak kelamı vermediği surece, Ankara’nın da Rusya’yı karşısına alacak adımlar atması fazlaca güç görünüyor” dedi.

Hava alanı kapatılmalı mı?

Ankara’nın, Batılı ülkelerin Rusya’ya karşı yaptırım adımlarına katılmaması, Avrupa’da birtakım siyasetçiler ve yorumcular tarafınca eleştirilirken, kimileri da Türkiye’nin hava alanını Rusya’ya kapatması beklentisini gündeme getiriyor.

Buna ihtimal vermediğini söyleyen Brakel ise “Son günlerde Rusya’dan İstanbul’a epey sayıda kişi geldi, ortalarında hayli sayıda muhalif de var, hatta bizim görüştüğümüz kimi gazeteciler Türkiye’nin hava alanını açık tutmuş olmasından hayli şad olduklarını söylemiş olduler. Zira İstanbul, gelebilecekleri tek yer. Pekin ve galiba Dubai’ye var fakat natürel ki İstanbul’u tercih ediyorlar. ötürüsıyla hava alanının kapatılması hayli da makul olmayabilir” diye konuştu.

“Gelişmeler Scholz’u inisiyatif almaya zorladı”

Almanya-Türkiye bağlarını yakından izleyen bir öbür uzman olan Dr. Yaşar Aydın’a göre de, Başbakan Olaf Scholz’un ziyaretini, “olağan bir ziyaret” olarak tanımlamak güç.

Rusya’nın Ukrayna’ya saldırmasıyla başlayan savaşın bölge dengelerinde değişime yol açtığına işaret eden Aydın, “Uluslararası arenada Türkiye ve taşıdığı ehemmiyeti ön plana çıkıyor, gelişmeler Scholz’u bu biçimde bir insiyatif almaya zorladı diyebiliriz” dedi.

Akademik çalışmalarını Hamburg Protestan Toplumsal Bilimler Yüksek Okulu’nda sürdüren Aydın, Türkiye’nin Rusya ve Ukrayna içinde arabuluculuk uğraşlarının da kıymetli görüldüğünü vurguladı.

Türkiye’nin teşebbüsleriyle Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile Ukrayna Dışişleri Bakanı Dimitro Kuleba’nın Antalya’da masaya oturduğunu, ateşkes sağlanamamış olsa da bu görüşmenin değerli olduğunu söyleyen Aydın, “Bu, Batılı başkentlere, Türkiye’nin Avrupa’nın barış uğraşlarının bir kesimi olması gerektiği iletisini veriyor” dedi.

“Türkiye Rusya’ya karşı askeri dengeleyici güç oldu”

Türkiye’nin son senelerda, Rusya’nın askeri atılımlarına karşı, bir daha askeri yollarla karşılık vermiş olan tek ülke olduğu tespitini aktaran Aydın, bunun Avrupa ülkeleri için de aslında dersler içerdiği yorumunu yaptı.

Suriye, Libya ve Güney Kafkaslar’da somut atılımlarla Türkiye’nin Rusya’ya karşı askeri dengeleyici güç olarak kendini konumlandırdığını söz eden Aydın, şöyleki devam etti:

“Türkiye Suriye’de, Libya’da Rusya’ya geri adım attıran, dengeleyici askeri güç olarak varlık gösteren tek ülke oldu. Hatta AB üyesi Fransa, Libya’da Rusya ile bir arada BM’nin tanıdığı hükümete karşı tutum takınırken Türkiye, Rusya’ya karşı istikrar oluşturan ülke oldu. Birebir şeyi Azerbaycan’da da yaptı… Bunlar göz gerisi edilebilecek şeyler değil.”

Rusya’nın Ukrayna’ya askeri saldırısının, biroldukça Avrupa ülkesi üzere Almanya’yı da derinden sarstığını, bunun Almanya’nın güvenlik siyasetlerini ve dış siyasetini da etkileyeciğini vurgulayan Aydın, Başbakan Scholz’un aldığı radikal kararların, 100 milyar euroluk savunma fonunun, Ukrayna’ya askeri yardımların, fazlaca dikkat alımlı olduğunu vurguladı.

Batılı ülkelerin, Türkiye’ye yaklaşımı değişebilir

Gelinen noktada Batı’nın Türkiye siyasetinde değişime gitmesinin kaçınılmaz olduğu görüşünü lisana getiren Aydın, Ankara’nın son aylarda dış siyasette attığı adımların, bölge ülkeleriyle, komşularıyla olağanlaşma ataklarının dikkate alınması gerektiğini söylemiş oldu.

“Artık Türkiye’nin bir daha Batı’ya yönelmesini sağlamak büyük değer taşıyor” diyen Aydın, Washington, Berlin, Paris ve Brüksel’in Türkiye siyasetlerini bir daha gözden geçirmek durumunda olduğunu söylemiş oldu.

“Şimdi tam vakti. Aksi takdirde NATO için, bölgesel bir güç haline gelen Türkiye’nin Batı’dan kopuşu felaket sonuçlar doğurabilir” diyen Aydın, Türkiye açısından da, NATO savunma ittifakında olmak ve Batılı demokrasilerden yana olmak haricinde, daha güzel bir tercih bulunmadığını savundu.

Yaşar Aydın, Almanya’nın ve bilhassa Başbakan Scholz’un, Türkiye’nin bir daha Batı’ya yönelmesinde değerli bir rol üstlenebileceğine işaret ederken, şunları kaydetti:

“Scholz, Türkiye kamuoyunda hürmet duyulan bir başkan, Ankara ile Batı içindeki görüş ayrılıklarının aşılmasında, ortak çıkarlar belirlenmesinde Alman hükümeti değerli bir rol oynayabilir. Türkiye ile köprüler yıkılmadı, bu bağ bir daha sağlamlaştırılabilir. Ancak bunun için de Ankara’nın da hukuk devleti, demokrasi ve ferdi hak ve özgürlükleri bir daha Avrupa standartlarına taşıması gerekiyor. Zira lakin bu biçimde Alman hükümeti, Türkiye ile bağlantıları bir daha güçlendirme eforlarına gelebilecek tenkitlere karşı koyabilir.”
 
Üst