1976’da Taksim’deki birinci kitlesel 1 Mayıs kutlamasının simgeleşen afişini çizen Orhan Taylan, “Şans mı yazgı mi, bu Afiş 1 Mayıs’ın simgesi oldu. 76’da kutlanmak üzere bir bayramın afişi yaptım, bugün ise kutlanamayan bir bayram afişi yapmak lazım” dedi.
Taylan, afişin kıssasını Bianet’ten Nilay Vardar’a anlattı.
–1 Mayıs afiş fikri nasıl oldu?
Nisan ayının ortalarında bana telefon geldi akşam. 1 Mayıs’ın yapılmasına karar verilmiş, DİSK afiş de yapalım demiş. Birkaç sendikanın matbaası da vardı. O yüzden onbinlerce afiş basılabilir imkanlar vardı.
Afiş kısa bir bakışla kavranması gereken görsel bir duyurudur, kimsenin uzun mühlet bakacak hali yok. Çok yalın olması temeldir, bu yüzden simgelere başvurulur.
1 Mayıs’ta söylenecek cümle aşikardı; dünya işçilerinin bayramı. Dünya, emek, bayram. Onu formüle ettim. Asık hızlı bir afiş olmamalıydı. Zira bayram kutlayacağız. Bayram olması o senelerda önemsediğimiz bir şeydi. Bu bir hengame günü değil, kimse kimseye saldırmayacak. Taksim’de bir şenlik yapılacak. Gerçekten sahiden bayram üzere oldu. Bir yandan halay, horon çekildi. Bilhassa 77’de daha süslüydü. Biraz da iktidar 1977’de ona saldırdı. Çok süratli büyüyen bir şenlik haline geldi. Şenliğin kendisi bir tehdit haline gelmeye başladı.
Afişi 1976’da birinci DİSK bastı, daha sonraki yıllar her vilayette bütün sendikalar basmaya başladı. Bu hayli keyif veriyor. Bu afişin başarısı manasında değil. Zira bu biçimde ne yapılmış, kimin tarafınca yapılmış olsa 1 Mayıs’ın simgesi olacaktı. Bu afiş oldu. 1977’deki taarruzun insanlarda burukluğu kaldı. Bu yüzden de 1 Mayıs ve onun simgesi afişe daha hayli sahip çıkıldı. İnadına o afiş, inadına 1 Mayıs ruhu canlı tutuldu. Bu afişin talihi mı mukadderatı mi diyeyim işte… Yoksa dünyanın en kral afişini ben yaptım demiyorum.
O devir rekabetler vardı, niye daima Orhan’ın afişi kullanılıyor deniyordu. Bu yüzden 78’den daha sonra DİSK 1 Mayıs afişi için müsabaka düzenledi. Fakat işte olmadı, simgeleştiği için.
-Afiş bir yerden daha sonra denetiminizden çıktı mı?
İki örnek yaşandı. 90’larda bir bayan örgütü afişin dünyasını mor, erkek ellerini de bayan eli yapmışlar, Yaşasın 8 Mart yazmışlar. Bir oburu de CHP gençlik kolları, ortasına Türk bayrağı yapmış vb.
İkisini de uyardım. Makus niyetli değiller doğal ki ancak yapamazsınız bu biçimde bir şeyi. O afişin bu biçimde söylemiş olduği bir kelam vardı, bunu değiştiremezsiniz.
-Hiç afiş çalışmıyor musunuz?
12 Eylül 1980 darbesinden daha sonra öteki afiş yapmadım.
-Şu anda yapsanız 1 Mayıs afişini nasıl yaparsınız?
Kutlanamayan bir bayram anlatılmalı diye düşünüyorum. 76’da kutlanmak üzere bir bayramın afişi yaptım. Bugün ise kutlanamayan bir bayram afişi yapmak lazım.”
Taylan, afişin kıssasını Bianet’ten Nilay Vardar’a anlattı.
–1 Mayıs afiş fikri nasıl oldu?
Nisan ayının ortalarında bana telefon geldi akşam. 1 Mayıs’ın yapılmasına karar verilmiş, DİSK afiş de yapalım demiş. Birkaç sendikanın matbaası da vardı. O yüzden onbinlerce afiş basılabilir imkanlar vardı.
Afiş kısa bir bakışla kavranması gereken görsel bir duyurudur, kimsenin uzun mühlet bakacak hali yok. Çok yalın olması temeldir, bu yüzden simgelere başvurulur.
1 Mayıs’ta söylenecek cümle aşikardı; dünya işçilerinin bayramı. Dünya, emek, bayram. Onu formüle ettim. Asık hızlı bir afiş olmamalıydı. Zira bayram kutlayacağız. Bayram olması o senelerda önemsediğimiz bir şeydi. Bu bir hengame günü değil, kimse kimseye saldırmayacak. Taksim’de bir şenlik yapılacak. Gerçekten sahiden bayram üzere oldu. Bir yandan halay, horon çekildi. Bilhassa 77’de daha süslüydü. Biraz da iktidar 1977’de ona saldırdı. Çok süratli büyüyen bir şenlik haline geldi. Şenliğin kendisi bir tehdit haline gelmeye başladı.
Afişi 1976’da birinci DİSK bastı, daha sonraki yıllar her vilayette bütün sendikalar basmaya başladı. Bu hayli keyif veriyor. Bu afişin başarısı manasında değil. Zira bu biçimde ne yapılmış, kimin tarafınca yapılmış olsa 1 Mayıs’ın simgesi olacaktı. Bu afiş oldu. 1977’deki taarruzun insanlarda burukluğu kaldı. Bu yüzden de 1 Mayıs ve onun simgesi afişe daha hayli sahip çıkıldı. İnadına o afiş, inadına 1 Mayıs ruhu canlı tutuldu. Bu afişin talihi mı mukadderatı mi diyeyim işte… Yoksa dünyanın en kral afişini ben yaptım demiyorum.
O devir rekabetler vardı, niye daima Orhan’ın afişi kullanılıyor deniyordu. Bu yüzden 78’den daha sonra DİSK 1 Mayıs afişi için müsabaka düzenledi. Fakat işte olmadı, simgeleştiği için.
-Afiş bir yerden daha sonra denetiminizden çıktı mı?
İki örnek yaşandı. 90’larda bir bayan örgütü afişin dünyasını mor, erkek ellerini de bayan eli yapmışlar, Yaşasın 8 Mart yazmışlar. Bir oburu de CHP gençlik kolları, ortasına Türk bayrağı yapmış vb.
İkisini de uyardım. Makus niyetli değiller doğal ki ancak yapamazsınız bu biçimde bir şeyi. O afişin bu biçimde söylemiş olduği bir kelam vardı, bunu değiştiremezsiniz.
-Hiç afiş çalışmıyor musunuz?
12 Eylül 1980 darbesinden daha sonra öteki afiş yapmadım.
-Şu anda yapsanız 1 Mayıs afişini nasıl yaparsınız?
Kutlanamayan bir bayram anlatılmalı diye düşünüyorum. 76’da kutlanmak üzere bir bayramın afişi yaptım. Bugün ise kutlanamayan bir bayram afişi yapmak lazım.”